Vừa qua, Báo cáo kiểm toán thường niên 2019 của Chính phủ liên bang Nigeria đã được công bố. Báo cáo lên án nhiều cơ sở y tế, điển hình là Sở Y tế TP. Owo (bang Ondo) và Sở Y tế TP. Yenegoa (bang Bayelsa) đã vi phạm các quy định tài chính năm 2009 của Chính phủ khiến nhiều khoản tiền lớn bị chi sai.
Ngân sách công bị chi tiêu bừa bãi, lãng phí
Tính đến thời điểm cuộc kiểm toán được thực hiện, Ban Lãnh đạo Sở Y tế TP. Owo vẫn chưa chuyển 25% doanh thu nội bộ, tương đương 12 triệu Naira Nigeria (NGN), khoảng 30.000 USD, về ngân sách của cơ quan; 5,2 triệu NGN khác đã được thanh toán cho một số hợp đồng mà không có các chứng từ đi kèm.
Ban Lãnh đạo Sở Y tế TP. Owo cũng bị cáo buộc đã phê duyệt các hợp đồng vượt quá mức quy định 120,9 triệu NGN. Giám đốc Sở đã ký duyệt những hợp đồng này mà không tổ chức họp Hội đồng đấu thầu, trong khi theo các quy định hiện hành, chỉ có Hội đồng đấu thầu mới được phê duyệt các hợp đồng, giao dịch của các cơ quan, DNNN.
Tại Sở Y tế TP. Yenegoa, các kiểm toán viên ghi nhận gần 265 triệu NGN doanh thu của cơ quan đã không được chuyển về ngân sách trong năm 2018. Cũng trong năm này, Sở đã thực hiện 11 khoản thanh toán với tổng trị giá 5,5 triệu NGN không đúng đối tượng, vi phạm nghiêm trọng các quy định của Chính phủ liên bang.
Giữa năm 2017 và 2018, Ban Lãnh đạo Sở đã duyệt các khoản mua sắm công trị giá gần 144 triệu NGN, 35 phiếu chi đã được ký nhưng số tiền trên không được thống kê chi tiết vào sổ sách tài chính của cơ quan. Các mặt hàng được mua sắm cũng không có biên lai, phiếu thu hợp lệ, không thể hiện công khai số tiền của các mặt hàng. Nhiều hợp đồng mua sắm khác đã được thực hiện dù chưa được Cơ quan Quản lý mua sắm công thông qua.
Sở Y tế TP. Yenegoa cũng không tiến hành thu hồi các khoản tạm ứng tiền mặt cho nhân viên với tổng trị giá 19,7 triệu NGN và tự ý dùng ngân sách công mua một số ô tô dù chưa được Cơ quan Quản lý mua sắm công phê duyệt. Tổng Kiểm toán cảnh báo: “Những hành vi này đã dẫn đến tình trạng ngân sách công bị chi tiêu bừa bãi, lãng phí, đồng thời ngân sách của Chính phủ liên bang có thể thất thoát tới 7,4 triệu NGN tiền thuế không thu được”.
Sớm khắc phục sai phạm và thu hồi ngân sách
Với những sai phạm xảy ra nêu trên, Ban Lãnh đạo 2 sở y tế bị chỉ trích đã không hoàn thành nhiệm vụ được giao, khiến nhiều khoản tài chính công bị thất thoát, kỷ luật công vụ bị xem nhẹ. Cụ thể, Báo cáo kiểm toán nhấn mạnh, Ban Lãnh đạo Sở Y tế TP. Owo phải chịu trách nhiệm về 168 triệu NGN bị chi sai, Ban Lãnh đạo Sở Y tế TP. Yenegoa cần khẩn trương công khai và nộp về ngân sách cơ quan khoản tiền 515 triệu NGN doanh thu của Sở.
Báo cáo kiểm toán khuyến nghị 2 cơ quan cần chấn chỉnh những sai phạm đã được chỉ ra, đặc biệt là việc các cán bộ lợi dụng chức vụ, quyền hạn ký kết nhiều hợp đồng không tuân thủ các quy định của pháp luật; không thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước; việc ký và chi các khoản tiền tạm ứng cho nhân sự không tuân thủ các quy định hiện hành; việc sử dụng ngân sách thanh toán bất kỳ khoản chi nào bắt buộc phải có chứng từ hợp lệ đi kèm; đặc biệt, các lãnh đạo phải công khai doanh thu của cơ quan cũng như chuyển các khoản tiền công về ngân sách đúng hạn...
Đây không phải là lần đầu tiên những sai phạm nêu trên bị lên án tại các cơ quan này. Trước đó, vào ngày 05/01, Sở Y tế TP. Yenegoa cũng từng bị các cơ quan quản lý lên án vì Ban Lãnh đạo Sở đã không thể giải trình và hạch toán về khoản chi tiêu trị giá 377 tỷ NGN và 100.000 USD. Sở Y tế TP. Owo cũng nhiều lần bị “sờ gáy” vì những vi phạm lớn.
Trước hàng loạt những sai phạm nghiêm trọng và kéo dài này, các cơ quan quản lý cũng như Tổng Kiểm toán liên bang Nigeria Adolphus Aghughu đã yêu cầu Ban Lãnh đạo các cơ quan có tên trên phải nghiêm túc giải trình về các vụ việc, cần cung cấp đầy đủ lý do để xảy ra vi phạm, song song với đó cần khẩn trương thu hồi và trả lại tiền về kho bạc nhà nước, các cá nhân vi phạm pháp luật sẽ phải đối mặt với những hình phạt nghiêm khắc.
(Theo icirnigeria và allafrica)
(Báo Kiểm toán số 15/2022)