25/04/2025
Xem cỡ chữ
Đọc bài viết
In trang
Đổi mới kiểm toán chuyên đề toàn ngành vì nền tài chính công minh bạch(sav.gov.vn) - Kiểm toán chuyên đề của Kiểm toán nhà nước (KTNN) đóng vai trò then chốt trong việc giám sát tài chính công, tư vấn chính sách cho Quốc hội và Chính phủ, góp phần xây dựng một nền tài chính minh bạch, bền vững. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, KTNN đang đổi mới mạnh mẽ để nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề, đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Công cụ sắc bén cho giám sát và tư vấn chính sách
Kiểm toán chuyên đề (KTCĐ) là một công cụ quan trọng của KTNN, tập trung đánh giá sâu một lĩnh vực chuyên môn, mang lại giá trị giám sát và tư vấn chiến lược. KTCĐ không chỉ kiểm tra tính tuân thủ pháp luật mà còn so sánh hoạt động giữa các đơn vị, phát hiện sai sót, nhận diện xu hướng lệch lạc và đề xuất cải tiến, hỗ trợ Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước hoàn thiện chính sách.
KTCĐ đánh giá quản lý theo một nhiệm vụ chuyên môn, chọn các đơn vị đại diện để xếp loại, phân tích nguyên nhân và khuyến nghị “noi gương điển hình”. Quy trình KTCĐ gồm ba giai đoạn: lập kế hoạch chọn chủ đề dựa trên tỷ trọng tài chính, rủi ro sai sót, yêu cầu Quốc hội hoặc tính thời sự; thực hiện kiểm toán kết hợp phiếu câu hỏi và phỏng vấn trực tiếp; thông báo kết quả với báo cáo tổng hợp cho cơ quan có thẩm quyền.
Kết quả KTCĐ cung cấp báo cáo tư vấn đặc biệt, giúp tránh lãng phí nguồn lực công, mang lại hiệu quả kinh tế lớn. Với vai trò giám sát và tư vấn, KTCĐ góp phần xây dựng nền tài chính công minh bạch, bền vững, đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Thành tựu và hạn chế của kiểm toán chuyên đề toàn ngành
Năm 2024, KTNN đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận trong việc triển khai các cuộc KTCĐ toàn ngành, cung cấp thông tin đáng tin cậy cho Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp và Chính phủ. Các cuộc kiểm toán tập trung vào những lĩnh vực được dư luận quan tâm, như bảo vệ môi trường, chính sách ưu đãi người có công và quản lý quỹ tài chính ngoài ngân sách, mang lại giá trị thiết thực trong việc hoàn thiện chính sách và hạn chế lãng phí.
Cuộc kiểm toán về quản lý kinh phí bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2023, do KTNN chuyên ngành II chủ trì, đã phát hiện nhiều bất cập. Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) chưa theo dõi đầy đủ kinh phí từ các nguồn khác, đồng thời chậm ban hành văn bản quản lý theo thẩm quyền. Các địa phương thiếu kế hoạch quản lý chất thải, chưa điều chỉnh giá dịch vụ rác thải phù hợp thực tế, dẫn đến sai sót trong phân bổ ngân sách môi trường. Việc phân bổ dự toán muộn khiến toàn bộ kinh phí bổ sung phải chuyển nguồn. Kế hoạch Quốc gia Thích ứng với Biến đổi Khí hậu (NAP) thiếu dữ liệu cập nhật, thiếu phối hợp giữa các cơ quan, với 13/35 nhiệm vụ chưa thực hiện tính đến tháng 6/2024. Ngoài ra, 12 văn bản quản lý chưa được ban hành hoặc có nội dung chưa phù hợp với thực tiễn.
Tương tự, cuộc kiểm toán về chính sách ưu đãi người có công giai đoạn 2021-2023 tại Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các địa phương cho thấy chi trả chế độ ưu đãi chưa kịp thời, một số trường hợp không đúng đối tượng. Kinh phí quyết toán vượt định mức 10.672,3 triệu đồng, trong khi kinh phí hủy hoặc giảm chiếm 4,2% dự toán, tương đương 4.238.736,5 triệu đồng. Công tác thẩm định và lập báo cáo quyết toán còn hạn chế, đặc biệt trong phối hợp quản lý kinh phí nghĩa trang liệt sĩ. Bộ chưa ban hành kịp thời văn bản hướng dẫn, như đơn giá giám định ADN, trong khi các địa phương cũng thiếu văn bản quản lý theo thẩm quyền.
Cuộc kiểm toán về quản lý Quỹ tài chính ngoài ngân sách giai đoạn 2020-2023 cũng phát hiện nhiều vấn đề. Quỹ Bảo vệ Môi trường Việt Nam phụ thuộc lãi tiền gửi ngân hàng, chưa đề xuất bổ sung vốn điều lệ, sử dụng Quỹ Đầu tư Phát triển sai nguyên tắc. Quỹ Phòng, chống Tác hại Thuốc lá tồn dư lớn, thiếu nguồn thu mới. Quỹ Hỗ trợ Việc làm Ngoài nước chậm ban hành cơ chế hỗ trợ, chưa xử lý doanh nghiệp không nộp quỹ. Quỹ Phòng, chống Tội phạm Trung ương chỉ nhận tài trợ tiền mặt, chi phòng ngừa tội phạm thấp, chỉ 2,1% tổng chi khen thưởng. Những kết quả này giúp KTNN kiến nghị xử lý tài chính, khắc phục bất cập chính sách, hạn chế thất thoát, lãng phí, góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý và thực hiện mục tiêu phát triển bền vững.
Tuy nhiên, nhìn lai thời gian qua, KTCĐ toàn ngành vẫn đối mặt với một số hạn chế. Việc lựa chọn chủ đề đôi khi chưa tập trung vào các vấn đề nổi cộm, thiếu tính thời sự hoặc chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu giám sát của Quốc hội. Thời gian chuẩn bị đề cương kiểm toán còn hạn chế, thiếu trao đổi và thu thập thông tin đầy đủ giữa các đơn vị. Một số đơn vị chưa nêu cao trách nhiệm đóng góp ý kiến, trong khi tổ đề cương gặp khó khăn do thành viên đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ. Cách thức tổ chức kiểm toán chưa đồng nhất, nhiều đoàn lồng ghép KTCĐ với các loại hình khác, làm giảm tính chuyên sâu. Thời gian triển khai khác nhau, khoảng cách địa lý và yêu cầu bảo mật khiến chia sẻ phát hiện kiểm toán chưa kịp thời. Công tác tổng hợp báo cáo toàn ngành chưa đáp ứng kỳ vọng, do thiếu thống nhất trong chỉ đạo, cách hiểu và biên tập, phụ thuộc vào báo cáo đơn lẻ và tính khoa học của đề cương.
Giải pháp nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề toàn ngành
Bước sang năm 2025, KTNN dự kiến triển khai 23 cuộc KTCĐ, với nhiều cuộc có quy mô lớn, tập trung vào các vấn đề kinh tế - xã hội trọng điểm. Một số chuyên đề nổi bật bao gồm: kiểm toán chính sách ưu đãi đầu tư tại các khu kinh tế, khu công nghiệp giai đoạn 2022-2024 tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cũ) và các địa phương; kiểm toán về quản lý, sắp xếp và xử lý nhà, đất theo Nghị định 167/2017/NĐ-CP và 67/2021/NĐ-CP tại các bộ, cơ quan trung ương và doanh nghiệp sẽ đảm bảo minh bạch và hiệu quả sử dụng tài sản công; Kiểm toán công tác kiểm tra, thanh tra thuế giai đoạn 2022-2024 tại Tổng cục Thuế (cũ) và các địa phương; kiểm toán về đầu tư, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ chuyển đổi số giai đoạn 2021-2024 tại các địa phương…
Ngoài ra, KTNN cũng lựa chọn các chủ đề gắn với chức năng quản lý nhà nước, như quản lý nguồn thu tiền sử dụng đất, nguồn thu xổ số kiến thiết, hoặc chính sách phát triển nhà ở xã hội. Những chủ đề này phục vụ giám sát của Hội đồng nhân dân, hỗ trợ các địa phương quyết định các vấn đề quan trọng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, KTNN đã xác định quan điểm xuyên suốt là nâng cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả hoạt động kiểm toán, với mục tiêu “chất lượng, chất lượng hơn và chất lượng hơn nữa”, đặc biệt trong KTCĐ toàn ngành. Trong bối cảnh cả nước thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW và các kết luận của Bộ Chính trị về tinh gọn bộ máy, KTNN cần thay đổi tư duy và phương thức tổ chức kiểm toán để phù hợp với yêu cầu mới.
Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh rằng các dự thảo đề cương kiểm toán chuyên đề hiện nay đã được xây dựng kỹ lưỡng, đáp ứng yêu cầu đánh giá cơ chế, chính sách, tổ chức triển khai, kiểm tra, giám sát và kết quả thực hiện. Tuy nhiên, Tổng Kiểm toán nhà nước yêu cầu KTNN cần tập trung vào việc đưa ra các kiến nghị cụ thể về cơ chế, chính sách cho đơn vị được kiểm toán và các cơ quan có thẩm quyền. Để đạt được điều này, KTNN cần mạnh dạn thay đổi tư duy tổ chức thực hiện kiểm toán, hướng đến đánh giá tính hiệu quả và phù hợp của chính sách. Mỗi cuộc kiểm toán chuyên đề trong năm 2025 cần thống nhất nội dung cơ bản, thảo luận lấy ý kiến toàn ngành để tạo ra một “sản phẩm” chung, khẳng định uy tín của KTNN.
Tổng Kiểm toán nhà nước yêu cầu từ nay, các cuộc KTCĐ phải thực hiện theo hướng đánh giá và tư vấn chính sách, từ việc xây dựng cơ chế, chính sách có đúng và hiệu quả đến nguyên nhân và khuyến nghị định hướng tương lai. Đơn vị chủ trì cần xây dựng đề cương chi tiết, đặt ra các câu hỏi cụ thể để đạt mục tiêu đánh giá và tư vấn chính sách. Đề cương là cơ sở để các KTNN chuyên ngành và khu vực thực hiện kiểm toán theo lĩnh vực, địa bàn được giao. Đơn vị chủ trì phải cử người tham gia, đôn đốc, giám sát và đánh giá các đoàn kiểm toán, đảm bảo chất lượng. Các đơn vị tham mưu như Thanh tra KTNN, Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, Vụ Tổng hợp và các Phó Tổng Kiểm toán nhà nước phải chịu trách nhiệm về kết quả kiểm toán. Nếu chất lượng kiểm toán kém, đơn vị thực hiện có thể bị trừ điểm thi đua hằng năm, đây là yêu cầu bắt buộc để nâng cao chất lượng toàn ngành.
Để khắc phục những hạn chế và đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao, KTNN cần triển khai các giải pháp đồng bộ, tập trung vào cải tiến quy trình, nâng cao năng lực và ứng dụng công nghệ. Tùy phạm vi, KTNN sẽ tổ chức kiểm toán độc lập hoặc lồng ghép phù hợp để đảm bảo tính chuyên sâu. Các cuộc kiểm toán có phạm vi nhỏ hoặc áp dụng phương pháp mới có thể lồng ghép, sau đó nhân rộng dựa trên kinh nghiệm. Trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, KTNN cần nghiên cứu chuyển giao đầu mối kiểm toán, lựa chọn cách thức tổ chức phù hợp. Việc phối hợp giữa các đơn vị cần được tăng cường từ khâu xây dựng đề cương; đơn vị chủ trì phân công rõ nhiệm vụ, tổ chức tập huấn và trao đổi trước kiểm toán để thống nhất phương pháp. Vụ Tổng hợp cần thẩm định, xét duyệt đề cương, kế hoạch và báo cáo để đảm bảo tính thống nhất, trong khi Vụ Hợp tác quốc tế học hỏi kinh nghiệm từ các cơ quan kiểm toán quốc tế.
Kiểm toán viên cần được bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kỹ năng phân tích chính sách, kinh tế - xã hội và khả năng thuyết phục thông qua tọa đàm, tập huấn với chuyên gia. Bên cạnh đó, KTNN cần phát triển đội ngũ chuyên gia công nghệ thông tin, nghiên cứu tự động hóa quy trình và công cụ đánh giá rủi ro. Công tác tổng hợp báo cáo cần đảm bảo tính cô đọng, nổi bật nội dung trọng tâm, tránh biên tập cơ học.
Tầm quan trọng và định hướng phát triển KTCĐ
KTCĐ toàn ngành của KTNN đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa KTNN, Quốc hội và Chính phủ, cung cấp dữ liệu toàn diện để giám sát, điều hành và thúc đẩy cải cách hành chính. Những kiến nghị từ KTCĐ không chỉ mang lại giá trị kinh tế lớn, hạn chế lãng phí nguồn lực công mà còn góp phần hoàn thiện chính sách, hướng tới phát triển bền vững. Kế hoạch triển khai 23 cuộc KTCĐ trong năm 2025 thể hiện cam kết mạnh mẽ của KTNN trong việc tập trung vào các vấn đề trọng điểm như chuyển đổi số, nông thôn mới, quản lý tài sản công, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính quốc gia.
Sự đổi mới trong tư duy tổ chức kiểm toán, theo chỉ đạo của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, đánh dấu bước ngoặt quan trọng. Việc chuyển hướng sang đánh giá và tư vấn chính sách giúp KTCĐ không chỉ dừng ở việc phát hiện sai phạm mà còn định hướng cải cách, nâng tầm uy tín của KTNN trước các cơ quan dân cử và người dân. Để đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, KTNN đang tập trung khắc phục các hạn chế, triển khai đồng bộ giải pháp từ xây dựng cơ sở dữ liệu hiện đại, cải tiến phối hợp giữa các đơn vị, nâng cao năng lực kiểm toán viên đến ứng dụng công nghệ tiên tiến như Big Data và blockchain.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, KTNN hướng tới mở rộng kiểm toán các lĩnh vực mới như chống tham nhũng, trách nhiệm kinh tế và các mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời học hỏi kinh nghiệm từ các cơ quan kiểm toán quốc tế. Với chiến lược đổi mới rõ ràng, KTNN quyết tâm khẳng định vai trò công cụ sắc bén trong giám sát tài chính công, góp phần xây dựng một nền tài chính minh bạch, hiệu quả, củng cố niềm tin và tạo động lực cho sự thịnh vượng của đất nước.
Huyền Ngọc
(sav.gov.vn) - Kiểm toán chuyên đề của Kiểm toán nhà nước (KTNN) đóng vai trò then chốt trong việc giám sát tài chính công, tư vấn chính sách cho Quốc hội và Chính phủ, góp phần xây dựng một nền tài chính minh bạch, bền vững. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, KTNN đang đổi mới mạnh mẽ để nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề, đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Những kiến nghị từ KTCĐ không chỉ mang lại giá trị kinh tế lớn, hạn chế lãng phí nguồn lực công mà còn góp phần hoàn thiện chính sách, hướng tới phát triển bền vững
Công cụ sắc bén cho giám sát và tư vấn chính sách
Kiểm toán chuyên đề (KTCĐ) là một công cụ quan trọng của KTNN, tập trung đánh giá sâu một lĩnh vực chuyên môn, mang lại giá trị giám sát và tư vấn chiến lược. KTCĐ không chỉ kiểm tra tính tuân thủ pháp luật mà còn so sánh hoạt động giữa các đơn vị, phát hiện sai sót, nhận diện xu hướng lệch lạc và đề xuất cải tiến, hỗ trợ Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước hoàn thiện chính sách.
KTCĐ đánh giá quản lý theo một nhiệm vụ chuyên môn, chọn các đơn vị đại diện để xếp loại, phân tích nguyên nhân và khuyến nghị “noi gương điển hình”. Quy trình KTCĐ gồm ba giai đoạn: lập kế hoạch chọn chủ đề dựa trên tỷ trọng tài chính, rủi ro sai sót, yêu cầu Quốc hội hoặc tính thời sự; thực hiện kiểm toán kết hợp phiếu câu hỏi và phỏng vấn trực tiếp; thông báo kết quả với báo cáo tổng hợp cho cơ quan có thẩm quyền.
Kết quả KTCĐ cung cấp báo cáo tư vấn đặc biệt, giúp tránh lãng phí nguồn lực công, mang lại hiệu quả kinh tế lớn. Với vai trò giám sát và tư vấn, KTCĐ góp phần xây dựng nền tài chính công minh bạch, bền vững, đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Thành tựu và hạn chế của kiểm toán chuyên đề toàn ngành
Năm 2024, KTNN đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận trong việc triển khai các cuộc KTCĐ toàn ngành, cung cấp thông tin đáng tin cậy cho Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp và Chính phủ. Các cuộc kiểm toán tập trung vào những lĩnh vực được dư luận quan tâm, như bảo vệ môi trường, chính sách ưu đãi người có công và quản lý quỹ tài chính ngoài ngân sách, mang lại giá trị thiết thực trong việc hoàn thiện chính sách và hạn chế lãng phí.
Cuộc kiểm toán về quản lý kinh phí bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2023, do KTNN chuyên ngành II chủ trì, đã phát hiện nhiều bất cập. Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) chưa theo dõi đầy đủ kinh phí từ các nguồn khác, đồng thời chậm ban hành văn bản quản lý theo thẩm quyền. Các địa phương thiếu kế hoạch quản lý chất thải, chưa điều chỉnh giá dịch vụ rác thải phù hợp thực tế, dẫn đến sai sót trong phân bổ ngân sách môi trường. Việc phân bổ dự toán muộn khiến toàn bộ kinh phí bổ sung phải chuyển nguồn. Kế hoạch Quốc gia Thích ứng với Biến đổi Khí hậu (NAP) thiếu dữ liệu cập nhật, thiếu phối hợp giữa các cơ quan, với 13/35 nhiệm vụ chưa thực hiện tính đến tháng 6/2024. Ngoài ra, 12 văn bản quản lý chưa được ban hành hoặc có nội dung chưa phù hợp với thực tiễn.
Tương tự, cuộc kiểm toán về chính sách ưu đãi người có công giai đoạn 2021-2023 tại Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các địa phương cho thấy chi trả chế độ ưu đãi chưa kịp thời, một số trường hợp không đúng đối tượng. Kinh phí quyết toán vượt định mức 10.672,3 triệu đồng, trong khi kinh phí hủy hoặc giảm chiếm 4,2% dự toán, tương đương 4.238.736,5 triệu đồng. Công tác thẩm định và lập báo cáo quyết toán còn hạn chế, đặc biệt trong phối hợp quản lý kinh phí nghĩa trang liệt sĩ. Bộ chưa ban hành kịp thời văn bản hướng dẫn, như đơn giá giám định ADN, trong khi các địa phương cũng thiếu văn bản quản lý theo thẩm quyền.
Cuộc kiểm toán về quản lý Quỹ tài chính ngoài ngân sách giai đoạn 2020-2023 cũng phát hiện nhiều vấn đề. Quỹ Bảo vệ Môi trường Việt Nam phụ thuộc lãi tiền gửi ngân hàng, chưa đề xuất bổ sung vốn điều lệ, sử dụng Quỹ Đầu tư Phát triển sai nguyên tắc. Quỹ Phòng, chống Tác hại Thuốc lá tồn dư lớn, thiếu nguồn thu mới. Quỹ Hỗ trợ Việc làm Ngoài nước chậm ban hành cơ chế hỗ trợ, chưa xử lý doanh nghiệp không nộp quỹ. Quỹ Phòng, chống Tội phạm Trung ương chỉ nhận tài trợ tiền mặt, chi phòng ngừa tội phạm thấp, chỉ 2,1% tổng chi khen thưởng. Những kết quả này giúp KTNN kiến nghị xử lý tài chính, khắc phục bất cập chính sách, hạn chế thất thoát, lãng phí, góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý và thực hiện mục tiêu phát triển bền vững.
Tuy nhiên, nhìn lai thời gian qua, KTCĐ toàn ngành vẫn đối mặt với một số hạn chế. Việc lựa chọn chủ đề đôi khi chưa tập trung vào các vấn đề nổi cộm, thiếu tính thời sự hoặc chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu giám sát của Quốc hội. Thời gian chuẩn bị đề cương kiểm toán còn hạn chế, thiếu trao đổi và thu thập thông tin đầy đủ giữa các đơn vị. Một số đơn vị chưa nêu cao trách nhiệm đóng góp ý kiến, trong khi tổ đề cương gặp khó khăn do thành viên đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ. Cách thức tổ chức kiểm toán chưa đồng nhất, nhiều đoàn lồng ghép KTCĐ với các loại hình khác, làm giảm tính chuyên sâu. Thời gian triển khai khác nhau, khoảng cách địa lý và yêu cầu bảo mật khiến chia sẻ phát hiện kiểm toán chưa kịp thời. Công tác tổng hợp báo cáo toàn ngành chưa đáp ứng kỳ vọng, do thiếu thống nhất trong chỉ đạo, cách hiểu và biên tập, phụ thuộc vào báo cáo đơn lẻ và tính khoa học của đề cương.
Giải pháp nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề toàn ngành
Bước sang năm 2025, KTNN dự kiến triển khai 23 cuộc KTCĐ, với nhiều cuộc có quy mô lớn, tập trung vào các vấn đề kinh tế - xã hội trọng điểm. Một số chuyên đề nổi bật bao gồm: kiểm toán chính sách ưu đãi đầu tư tại các khu kinh tế, khu công nghiệp giai đoạn 2022-2024 tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cũ) và các địa phương; kiểm toán về quản lý, sắp xếp và xử lý nhà, đất theo Nghị định 167/2017/NĐ-CP và 67/2021/NĐ-CP tại các bộ, cơ quan trung ương và doanh nghiệp sẽ đảm bảo minh bạch và hiệu quả sử dụng tài sản công; Kiểm toán công tác kiểm tra, thanh tra thuế giai đoạn 2022-2024 tại Tổng cục Thuế (cũ) và các địa phương; kiểm toán về đầu tư, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ chuyển đổi số giai đoạn 2021-2024 tại các địa phương…
Ngoài ra, KTNN cũng lựa chọn các chủ đề gắn với chức năng quản lý nhà nước, như quản lý nguồn thu tiền sử dụng đất, nguồn thu xổ số kiến thiết, hoặc chính sách phát triển nhà ở xã hội. Những chủ đề này phục vụ giám sát của Hội đồng nhân dân, hỗ trợ các địa phương quyết định các vấn đề quan trọng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, KTNN đã xác định quan điểm xuyên suốt là nâng cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả hoạt động kiểm toán, với mục tiêu “chất lượng, chất lượng hơn và chất lượng hơn nữa”, đặc biệt trong KTCĐ toàn ngành. Trong bối cảnh cả nước thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW và các kết luận của Bộ Chính trị về tinh gọn bộ máy, KTNN cần thay đổi tư duy và phương thức tổ chức kiểm toán để phù hợp với yêu cầu mới.
Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh rằng các dự thảo đề cương kiểm toán chuyên đề hiện nay đã được xây dựng kỹ lưỡng, đáp ứng yêu cầu đánh giá cơ chế, chính sách, tổ chức triển khai, kiểm tra, giám sát và kết quả thực hiện. Tuy nhiên, Tổng Kiểm toán nhà nước yêu cầu KTNN cần tập trung vào việc đưa ra các kiến nghị cụ thể về cơ chế, chính sách cho đơn vị được kiểm toán và các cơ quan có thẩm quyền. Để đạt được điều này, KTNN cần mạnh dạn thay đổi tư duy tổ chức thực hiện kiểm toán, hướng đến đánh giá tính hiệu quả và phù hợp của chính sách. Mỗi cuộc kiểm toán chuyên đề trong năm 2025 cần thống nhất nội dung cơ bản, thảo luận lấy ý kiến toàn ngành để tạo ra một “sản phẩm” chung, khẳng định uy tín của KTNN.
Tổng Kiểm toán nhà nước yêu cầu từ nay, các cuộc KTCĐ phải thực hiện theo hướng đánh giá và tư vấn chính sách, từ việc xây dựng cơ chế, chính sách có đúng và hiệu quả đến nguyên nhân và khuyến nghị định hướng tương lai. Đơn vị chủ trì cần xây dựng đề cương chi tiết, đặt ra các câu hỏi cụ thể để đạt mục tiêu đánh giá và tư vấn chính sách. Đề cương là cơ sở để các KTNN chuyên ngành và khu vực thực hiện kiểm toán theo lĩnh vực, địa bàn được giao. Đơn vị chủ trì phải cử người tham gia, đôn đốc, giám sát và đánh giá các đoàn kiểm toán, đảm bảo chất lượng. Các đơn vị tham mưu như Thanh tra KTNN, Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, Vụ Tổng hợp và các Phó Tổng Kiểm toán nhà nước phải chịu trách nhiệm về kết quả kiểm toán. Nếu chất lượng kiểm toán kém, đơn vị thực hiện có thể bị trừ điểm thi đua hằng năm, đây là yêu cầu bắt buộc để nâng cao chất lượng toàn ngành.
Để khắc phục những hạn chế và đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao, KTNN cần triển khai các giải pháp đồng bộ, tập trung vào cải tiến quy trình, nâng cao năng lực và ứng dụng công nghệ. Tùy phạm vi, KTNN sẽ tổ chức kiểm toán độc lập hoặc lồng ghép phù hợp để đảm bảo tính chuyên sâu. Các cuộc kiểm toán có phạm vi nhỏ hoặc áp dụng phương pháp mới có thể lồng ghép, sau đó nhân rộng dựa trên kinh nghiệm. Trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, KTNN cần nghiên cứu chuyển giao đầu mối kiểm toán, lựa chọn cách thức tổ chức phù hợp. Việc phối hợp giữa các đơn vị cần được tăng cường từ khâu xây dựng đề cương; đơn vị chủ trì phân công rõ nhiệm vụ, tổ chức tập huấn và trao đổi trước kiểm toán để thống nhất phương pháp. Vụ Tổng hợp cần thẩm định, xét duyệt đề cương, kế hoạch và báo cáo để đảm bảo tính thống nhất, trong khi Vụ Hợp tác quốc tế học hỏi kinh nghiệm từ các cơ quan kiểm toán quốc tế.
Kiểm toán viên cần được bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kỹ năng phân tích chính sách, kinh tế - xã hội và khả năng thuyết phục thông qua tọa đàm, tập huấn với chuyên gia. Bên cạnh đó, KTNN cần phát triển đội ngũ chuyên gia công nghệ thông tin, nghiên cứu tự động hóa quy trình và công cụ đánh giá rủi ro. Công tác tổng hợp báo cáo cần đảm bảo tính cô đọng, nổi bật nội dung trọng tâm, tránh biên tập cơ học.
Tầm quan trọng và định hướng phát triển KTCĐ
KTCĐ toàn ngành của KTNN đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa KTNN, Quốc hội và Chính phủ, cung cấp dữ liệu toàn diện để giám sát, điều hành và thúc đẩy cải cách hành chính. Những kiến nghị từ KTCĐ không chỉ mang lại giá trị kinh tế lớn, hạn chế lãng phí nguồn lực công mà còn góp phần hoàn thiện chính sách, hướng tới phát triển bền vững. Kế hoạch triển khai 23 cuộc KTCĐ trong năm 2025 thể hiện cam kết mạnh mẽ của KTNN trong việc tập trung vào các vấn đề trọng điểm như chuyển đổi số, nông thôn mới, quản lý tài sản công, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính quốc gia.
Sự đổi mới trong tư duy tổ chức kiểm toán, theo chỉ đạo của Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, đánh dấu bước ngoặt quan trọng. Việc chuyển hướng sang đánh giá và tư vấn chính sách giúp KTCĐ không chỉ dừng ở việc phát hiện sai phạm mà còn định hướng cải cách, nâng tầm uy tín của KTNN trước các cơ quan dân cử và người dân. Để đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, KTNN đang tập trung khắc phục các hạn chế, triển khai đồng bộ giải pháp từ xây dựng cơ sở dữ liệu hiện đại, cải tiến phối hợp giữa các đơn vị, nâng cao năng lực kiểm toán viên đến ứng dụng công nghệ tiên tiến như Big Data và blockchain.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, KTNN hướng tới mở rộng kiểm toán các lĩnh vực mới như chống tham nhũng, trách nhiệm kinh tế và các mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời học hỏi kinh nghiệm từ các cơ quan kiểm toán quốc tế. Với chiến lược đổi mới rõ ràng, KTNN quyết tâm khẳng định vai trò công cụ sắc bén trong giám sát tài chính công, góp phần xây dựng một nền tài chính minh bạch, hiệu quả, củng cố niềm tin và tạo động lực cho sự thịnh vượng của đất nước.
Huyền Ngọc