Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước - Vương Đình Huệ, năm 2011, thay vì chỉ kiểm toán Petrolimex, cơ quan này sẽ kiểm tra 11 đầu mối nhập khẩu để làm rõ chuyện lỗ lãi trong kinh doanh xăng dầu và sử dụng quỹ bình ổn giá.

Tổng Kiểm toán Nhà nước - Vương Đình Huệ khẳng định đợt kiểm toán việc sử dụng quỹ bình ổn giá 11 đầu mối nhập khẩu sẽ làm rõ được chuyện lỗ lãi trong kinh doanh xăng dầu. Ảnh: Nhật Minh

Trong danh sách kiểm toán các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước năm 2011 không có tên Tổng công ty Xăng dầu VN (Petrolimex), xin ông cho biết lý do?

- Năm nay, trong danh sách kiểm toán có 27 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước nhưng không có Petrolimex. Tuy nhiên, Petrolimex vẫn sẽ được kiểm toán trong năm 2011 liên quan đến chuyên đề về việc trích lập, quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu.

- Tại sao lại quyết định kiểm toán quỹ bình ổn giá, thay vì kiểm toán toàn diện Petrolimex, đơn vị chiếm trên 60% thị phần xăng dầu tại Việt Nam, thưa ông?

- Từ năm 2008 về trước, chúng ta áp dụng cơ chế bù lỗ cho mặt hàng xăng dầu. Mục đích của việc làm này là nhằm điều tiết giá xăng dầu… để đề phòng trường hợp giá thế giới tăng quá cao, các doanh nghiệp trong nước bị lỗ, Nhà nước sẽ hỗ trợ bù, thay vì tăng giá bán. Cơ chế bù lỗ này được áp dụng đối với cả 11 đầu mối nhập khẩu xăng dầu, trong đó có Petrolimex.

Từ năm 2009, Nhà nước bãi bỏ cơ chế bù lỗ cho giá xăng, dầu và nhiều nhóm mặt hàng khác. Thay vào đó, Nhà nước cho phép doanh nghiệp được trích lập quỹ bình ổn giá xăng dầu. Quỹ này sẽ nằm tại doanh nghiệp và khi giá thế giới biến động, doanh nghiệp được trích một phần quỹ để bù mức chênh lệch giá bán.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, việc trích lập và sử dụng quỹ còn nhiều ý kiến khác nhau. Người dân - đối tượng sử dụng xăng dầu và là người đóng góp cho quỹ bình ổn tỏ ra băn khoăn về việc có quỹ song giá trong nước vẫn được điều chỉnh khi giá tăng lên. Thậm chí, ngay bản thân doanh nghiệp đầu mối cũng có ý kiến chưa đồng thuận. Người ta thấy anh nào lớn, doanh số cao thì trích lập được nhiều. Tuy tỷ lệ trích lập trên mỗi lít xăng dầu là giống nhau nhưng doanh nghiệp lớn doanh thu cao sẽ trích lập được nhiều.

Khoản này khi chưa sử dụng nó giống như vốn lưu động được bổ sung, như vậy tạo ra lợi thế cạnh tranh rất lớn. Có ý kiến cho rằng như vậy sẽ tạo ra sự thiếu bình đẳng trong cạnh tranh giữa các đầu mối với nhau, vì anh nhỏ trích được ít anh lớn trích được nhiều. Và khi trích được nhiều tạo được khoản vốn nhàn rỗi được đưa vào khai thác sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn.

Đây chính là một trong số những lý do khiến chúng tôi quyết định thực hiện kiểm toán việc sử dụng và trích lập quỹ này.

- Đợt tăng giá bán lẻ xăng dầu gần đây nhất, Bộ Tài chính cho rằng mức tăng tuy cao (gần 3.000 đồng) song vẫn chưa tính đúng tính đủ, doanh nghiệp vẫn lỗ nặng, ông nghĩ sao về điều này?

- Chúng tôi cũng nghe các thông tin liên quan đến chuyện giá cả, dư luận cũng băn khoăn về đợt điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu đợt gần đây nhất. Nhiều thông tin công bố rằng quỹ bình ổn xăng dầu đã cạn do vậy bắt buộc phải tăng giá bán. Bên cạnh đó, ý kiến cơ quan chức năng cũng nói rằng tăng như vậy vẫn chưa bù đắp chi phí, nên giá bán lẻ có nguy cơ lại tăng tiếp.

Do vậy, trong kế hoạch kiểm toán của mình, chúng tôi sẽ kiểm tra sự minh bạch hóa trong việc trích lập sử dụng quỹ bình ổn giá. Thông qua kết quả kiểm tra, Kiểm toán Nhà nước sẽ góp tiếng nói về tính phù hợp và mục đích hình thành cơ chế sử dụng quỹ này. Trên cơ sở đó, chúng tôi sẽ kiến nghị Bộ Tài chính các cơ quan chức năng tiếp tục hoàn thiện cơ chế trích lập để hoàn thiện nó trong lộ trình điều tiết giá xăng dầu theo cơ chế thị trường.

Ngoài ra, cơ cấu hình thành giá điện và tính minh bạch trong câu chuyện lỗ lãi trong Tập đoàn Điện lực VN cũng sẽ được kiểm toán làm rõ. Ảnh: Nhật Minh

- Lần kiểm tra gần đây nhất, Bộ Tài chính phát hiện Petrolimex sử dụng sai 1.200 tỷ đồng tiền quỹ bình ổn, vậy trọng tâm đợt kiểm tra này, Kiểm toán sẽ tập trung vào vấn đề gì?

- Trọng tâm đợt kiểm toán lần này, chúng tôi vẫn tập trung vào Petrolimex, đơn vị chiếm thị phần lớn nhất tại VN. Ngoài ra, chúng tôi sẽ kiểm toán 10 doanh nghiệp đầu mối khác cũng kinh doanh xăng dầu và cũng sử dụng quỹ bình ổn. Thời gian bắt đầu vào tháng 7/2011.

Chuyên đề này, chúng tôi giao cho Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành VI, đơn vị chuyên về kiểm toán các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước.

Liên quan đến con số 1.200 tỷ đồng, chúng tôi chưa tiến hành kiểm toán nên chưa thể bình luận gì. Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra, chúng tôi sẽ làm rõ và đánh giá chính thức xem thực hư vấn đề này như thế nào.

- Trong báo cáo tiếp xúc cử tri tại kỳ họp Quốc hội vừa qua cũng xuất hiện các ý kiến đề xuất bỏ quỹ bình ổn xăng dầu, đây có phải là một trong những lý do, Kiểm toán bổ sung chuyên đề kiểm toán quỹ này vào kế hoạch của mình?

- Đúng như vậy, liên quan đến quỹ bình ổn giá xăng dầu hiện còn nhiều ý kiến trái chiều. Do vậy, chúng tôi kiểm toán để làm rõ vấn đề một cách chính xác, đồng thời đưa ra các ý kiến một cách xác thực. Trong quá trình kiểm toán, chúng tôi sẽ làm rõ chi phí đầu vào, cơ cấu giá thành, thuế nhập khẩu, chi phí, tỷ giá, giá bán ra bao nhiêu, lãi gộp thế nào, đầu vào đầu ra ra sao... Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ làm rõ con số nghìn tỷ đồng mà doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu kêu lỗ qua đợt điều chỉnh tỷ giá vừa qua.

Lúc đầu kế hoạch chỉ kiểm toán Petrolimex, sau đó, ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị cân nhắc kiểm toán thêm EVN và Tập đoàn Than - Khoáng sản nên chúng tôi phải điều chỉnh lại, thay vì kiểm toán toàn diện Petrolimex, chúng tôi chuyển sang kiểm toán chuyên đề, tập trung vào kiểm toán quỹ bình ổn. Chúng tôi thấy điều này rất xác đáng. Như vậy, năm 2011 chúng tôi vẫn kiểm toán Petrolimex, ngoài ra còn kiểm toán thêm 10 đơn vị đầu mối nhập khẩu và kinh doanh xăng dầu liên quan đến chuyên đề này.

- Tập đoàn Điện lực VN (EVN) là một trong 27 tập đoàn, tổng công ty Nhà nước nằm trong danh sách kiểm toán năm 2011, vậy trong kế hoạch của mình, kiểm toán có làm rõ cơ cấu giá điện trước bức xúc của người dân về đợt tăng giá 15,2% từ 1/3?

- Năm nay, chúng tôi sẽ tập trung chủ yếu vào cơ cấu hình thành giá điện để làm rõ xem đợt tăng giá vừa qua có thực sự hợp lý. Đặc biệt là trước các thông tin cho rằng tăng giá như vậy, EVN vẫn bị lỗ hàng chục tỷ đồng, tăng giá vậy vẫn chưa tính đúng tính đủ.

Nói tóm lại là chúng tôi sẽ làm minh bạch giá thành, những yếu tố cấu thành giá điện, yếu tố tăng và tiết kiệm chi phí, tiết giảm điện... Đồng thời cũng làm rõ chi phí của một số đơn vị sử dụng nhiều điện như xi măng... Năm 2009, chúng tôi cũng từng kiểm toán EVN và đã công bố kết quả này.

Hồng Anh (vnexpress.net)