Một năm bận rộn trong lĩnh vực hợp tác quốc tế của Kiểm toán Nhà nước (KTNN) khép lại bằng chuyến công tác của đoàn do Giám đốc Trung tâm Khoa học và Bồi dưỡng cán bộ làm trưởng đoàn đi khảo sát công tác xây dựng chương trình đào tạo kiểm toán viên tại Malaysia vào tháng 12/2013. Đây cũng là lúc KTNN nhìn lại những sự kiện nổi bật nhất trong năm 2013.
1. Đổi tên Vụ Quan hệ quốc tế thành Vụ Hợp tác quốc tế
Thực hiện Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH13 ngày 16/01/2013 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về việc thành lập Thanh tra KTNN và đổi tên Vụ Quan hệ quốc tế thành Vụ Hợp tác quốc tế trực thuộc KTNN, Tổng KTNN đã ban hành Quyết định số 383/QĐ-KTNN ngày 15/4/2013 về việc đổi tên Vụ Quan hệ quốc tế thành Vụ Hợp tác quốc tế và quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Vụ Hợp tác quốc tế. Theo đó, Vụ Hợp tác quốc tế là đơn vị trực thuộc KTNN có chức năng tham mưu giúp Tổng KTNN quản lý thực hiện các hoạt động hội nhập quốc tế và hợp tác quốc tế về lĩnh vực KTNN; tổ chức thực hiện công tác đối ngoại của KTNN; quản lý và tổ chức thực hiện các chương trình, dự án hợp tác quốc tế của KTNN.
Có thể khẳng định, việc đổi tên Vụ Quan hệ quốc tế thành Vụ Hợp tác quốc tế là quyết định rất kịp thời và phù hợp với điều kiện hiện nay, tạo một bước chuyển biến mạnh mẽ cả về lượng và chất, mang lại những hiệu ứng tích cực trong hoạt động đối ngoại của KTNN. Nó thể hiện sự nâng tầm các quan hệ song phương và đa phương giữa KTNN với cơ quan KTNN các nước cũng như các tổ chức đa phương trong khu vực và trên thế giới, đặc biệt đối với các tổ chức tài trợ. Đó là sự chuyển biến sâu sắc từ hình thức quan hệ đơn thuần lên đến những hợp tác rất cụ thể, thiết thực và hiệu quả. Với tên gọi mới, bên cạnh những thách thức mới chắc chắn sẽ có nhiều thời cơ mới để Vụ Hợp tác quốc tế đẩy mạnh hoạt động hợp tác nhằm góp phần thực hiện thắng lợi Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020 mà toàn thể cán bộ, công chức và người lao động của KTNN đang từng ngày phấn đấu.
2. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tiếp đón trọng thị Đoàn KTNN Hungary do ông László Domokos - Chủ tịch KTNN Hungary dẫn đầu
Nhận lời mời của Tổng KTNN Việt Nam, đoàn cán bộ cấp cao của KTNN Hungary do ông László Domokos, Chủ tịch KTNN Hungary dẫn đầu đã sang thăm và làm việc với KTNN từ ngày 07-12/01/2013, trong đó có hoạt động ký Thỏa thuận hợp nhằm thắt chặt và tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác tác giữa hai cơ quan. Ngày 8/01/2013, Đoàn đã được Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tiếp thân mật tại Văn phòng Quốc hội. Trong buổi tiếp, Chủ tịch Quốc hội thể hiện sự tin tưởng chuyến thăm của Chủ tịch KTNN Hungary sẽ góp phần tích cực thúc đẩy quan hệ hợp tác, trao đổi kinh nghiệm giữa KTNN hai nước và khẳng định Việt Nam luôn coi trọng quan hệ hợp tác với các nước bè bạn truyền thống, trong đó có Hungary trên tinh thần cùng có lợi, vì lợi ích và sự phát triển chung của cả hai nước. Đáp lại, Ông László Domokos đánh giá cao việc Quốc hội Việt Nam đã đề xuất bổ sung địa vị pháp lý của KTNN và Tổng KTNN vào việc sửa đổi Hiến pháp, cũng như việc đưa KTNN là cơ quan cao nhất kiểm toán những lĩnh vực nhạy cảm như kiểm toán công tác quản lý đất đai, công tác quản lý tài nguyên khoáng sản, công tác quản lý thị trường bất động sản, đầu tư công... Coi đó là những vấn đề quan trọng để tạo điều kiện cho ngành kiểm toán hoạt động hiệu quả, vì lợi ích chung của nhân dân.
Điều này không chỉ tạo điều kiện để KTNN nâng cao vị thế quốc tế, thúc đẩy quá trình đàm phán giữa KTNN với các bên mà còn là minh chứng để KTNN khẳng định với các đối tác quốc tế rằng KTNN luôn nhận được sự quan tâm, ủng hộ và tạo điều kiện tốt nhất từ các cấp lãnh đạo cao nhất trong hệ thống chính trị Việt Nam.
3. KTNN tổ chức thành công Hội nghị tài trợ năm 2013, quan hệ đối tác của KTNN với các tổ chức tài trợ được nâng tầm chiến lược
Thành công của Hội nghị tài trợ do KTNN chủ trì tháng 6/2013 đã mang lại những kết quả quan trọng với cam kết mạnh mẽ từ nhiều tổ chức tài trợ lớn.
Ngân hàng Thế giới (WB) chính thức phê duyệt gói hỗ trợ kỹ thuật cho KTNN thực hiện xác nhận kết quả đầu ra và kiểm toán tài chính Chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn 8 tỉnh đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2013-2017. Ngoài ra, KTNN cũng đã thảo luận, thống nhất với các tổ chức tài trợ triển khai một số chương trình hợp tác mới, cụ thể: i) Chương trình hợp tác KTNN với Liên minh châu Âu (EU) - Cục Kinh tế Liên bang Thụy sỹ (SECO) nhằm tăng cường năng lực cho KTNN nâng cao trách nhiệm giải trình, báo cáo, tính minh bạch và giám sát hoạt động quản lý tài chính công giai đoạn 2014-2018; ii) Chương trình hợp tác KTNN - Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID) trong khuôn khổ Dự án ”Quản trị nhà nước nhằm tăng trưởng toàn diện” giai đoạn 2014-2018 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1947/QĐ-TTg ngày 24/10/2013 nhằm góp phần nâng cao năng lực cho Chính phủ Việt Nam cải thiện quy trình hoạch định chính sách thông qua việc tăng cường nguồn thông tin, tăng cường sự tham gia của người dân, minh bạch hóa, trách nhiệm giải trình hiệu quả hơn để tiến tới sự phát triển toàn diện. Theo đó, Bộ Tư pháp được giao đảm nhiệm vai trò cơ quan chủ quản của Dự án, KTNN cùng với Văn phòng Quốc hội, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư là các cơ quan hưởng lợi của Dự án; iii) Chương trình hợp tác KTNN - Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA), hiện nay hai bên đang xúc tiến việc ký kết Chương trình đào tạo phát triển năng lực kiểm toán viên cho KTNN giai đoạn 2014-2016.
4. KTNN thiết lập quan hệ với KTNN các nước Na-uy, Phần Lan, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Ý trên cơ sở khai thác thế mạnh và chia sẻ kinh nghiệm
Nhằm khai thác thế mạnh của mỗi cơ quan KTNN và với mục tiêu học tập kinh nghiệm của bạn bè quốc tế về tổ chức hoạt động kiểm toán, hoàn thiện địa vị pháp lý - sửa đổi bổ sung Luật KTNN, kiểm toán hoạt động, kiểm toán môi trường, kiểm soát và đảm bảo chất lượng kiểm toán, lập kế hoạch kiểm toán trung - dài hạn và kết hợp tìm kiếm dự án hỗ trợ kỹ thuật tăng cường năng lực cho KTNN, trong năm 2013, KTNN đã chính thức thiết lập quan hệ hợp tác với cơ quan KTNN các nước Na-uy, Phần Lan, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Ý. KTNN đã nhận được những cam kết mạnh mẽ của các cơ quan này trong việc hỗ trợ đào tạo về chuyên môn kiểm toán cho KTNN cũng như hỗ trợ kỹ thuật để KTNN thực hiện thành công Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020.
Có thể nói, các chuyến thăm song phương của Lãnh đạo KTNN đến cơ quan KTNN các quốc gia này đã mở ra những định hướng hợp tác lâu dài và hiệu quả cho các bên trong việc nâng cao năng lực chuyên môn, đồng thời đóng góp tích cực, mạnh mẽ hơn nữa cho Tổ chức quốc tế các cơ quan kiểm toán tối cao (INTOSAI) cũng như nâng cao hình ảnh của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.
5. KTNN tham dự thành công Đại hội lần thứ 21 của INTOSAI
Đại hội INTOSAI lần thứ 21 được tổ chức từ ngày 22-26/10/2013 tại Bắc Kinh, Trung Quốc với sự tham dự của hơn 550 đại biểu đến từ 193 cơ quan Kiểm toán tối cao thành viên của INTOSAI. Tổng KTNN Nguyễn Hữu Vạn dẫn đầu Đoàn KTNN Việt Nam tham dự Đại hội.
Tại Đại hội quan trọng này, Tổng KTNN đã trình bày tham luận của KTNN liên quan đến chủ đề II "Vai trò của các SAI trong việc đảm bảo sự bền vững lâu dài của các chính sách tài chính". Ngoài ra, KTNN cũng có các bài tiểu luận xoay quanh chủ đề II về: Vai trò của KTNN Việt Nam trong việc tăng cường quản lý nợ công hiệu quả và minh bạch; Thúc đẩy việc không ngừng hoàn thiện luật pháp và các quy định về kiểm toán nhằm tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho kiểm toán quốc gia; Kết quả kiểm toán phải được cơ quan lập pháp và các cơ quan hành pháp có liên quan lưu ý, xem xét để điều chỉnh các chính sách tài khóa, tiền tệ và nợ công.
Cộng đồng INTOSAI đánh giá cao việc KTNN tích cực tham dự Đại hội và có những bài tham luận rất cụ thể, đi sâu vào những vấn đề mà các thành viên của INTOSAI quan tâm.
6. Quan hệ hữu nghị hợp tác giữa KTNN Việt Nam và Cơ quan Kiểm toán Quốc gia Trung Quốc được tăng cường thông qua hoạt động ký kết Biên bản ghi nhớ
Trong khuôn khổ Đại hội INTOSAI lần thứ 21 được tổ chức tại Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 23/10/2013, Tổng KTNN Nguyễn Hữu Vạn đã có buổi tiếp xúc song phương với Tổng Kiểm toán Trung Quốc Lưu Gia Nghĩa. Tại buổi làm việc, Tổng Kiểm toán hai nước đã ký kết Bản ghi nhớ về quan hệ hợp tác. Theo đó, hai bên sẽ tăng cường trao đổi kinh nghiệm, hợp tác trong các lĩnh vực phương pháp kiểm toán lĩnh vực công; Kiểm toán hoạt động và kiểm toán môi trường; Nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng của kiểm toán viên.
Cơ quan kiểm toán hai nước Việt Nam và Trung Quốc có mối quan hệ hợp tác tốt đẹp và lâu dài. Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn, chia sẻ kinh nghiệm, đóng góp tích cực vào việc nâng cao năng lực kiểm toán của mỗi bên. Việt Nam đang đẩy mạnh công tác phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, vai trò của KTNN Việt Nam ngày càng được nâng cao. Tổng KTNN Nguyễn Hữu Vạn bày tỏ mong muốn Việt Nam tiếp tục nhận được sự giúp đỡ của Cơ quan Kiểm toán Quốc gia Trung Quốc trong thời gian tới.
7. Kế hoạch chiến lược của Tổ chức Các cơ quan kiểm toán tối cao Đông Nam Á (ASEANSAI) do KTNN chủ trì xây dựng được thông qua tại Đại hội ASEANSAI
Từ ngày 5/11 đến ngày 6/11/2013, Đại hội ASEANSAI lần thứ 2 đã diễn ra trọng thể tại Bru-nây. Đoàn đại biểu cấp cao của KTNN do Phó Tổng KTNN Đoàn Xuân Tiên dẫn đầu đã tham dự Đại hội.
Đại hội lần này là một sự kiện quan trọng đối với tổ chức ASEANSAI, là thời điểm để nhìn lại và đánh giá các hoạt động của nhiệm kỳ đầu tiên (2011- 2013) và thông qua những văn kiện quan trọng như Kế hoạch chiến lược ASEANSAI giai đoạn 2014-2017, Kế hoạch hoạt động của các Ủy ban, Quy chế, Lôgô, bài hát chính thức của ASEANSAI. Đặc biệt, tại Đại hội đã diễn ra lễ ký kết Biên bản ghi nhớ giữa ASEANSAI và Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ), là nền tảng cho các hoạt động sắp tới của ASEANSAI.
Với vai trò là thành viên, đồng thời là Chủ tịch Ủy ban Lập Kế hoạch chiến lược ASEANSAI giai đoạn 2013-2015, nhiệm vụ chủ yếu là xây dựng Kế hoạch chiến lược ASEANSAI giai đoạn 2014-2017, kể từ sau Đại hội ASEANSAI lần thứ nhất tại Bali, In-đô-nê-xia tháng 11/2011 đến Đại hội ASEANSAI lần thứ 2, KTNN đã chủ trì 4 cuộc họp với các thành viên của Ủy ban để xây dựng và hoàn thiện Kế hoạch chiến lược ASEANSAI. Thành quả sau một thời gian dài đầu tư nghiên cứu, Kế hoạch chiến lược ASEANSAI giai đoạn 2014-2017 với 4 Mục đích chiến lược, trong đó có 6 Mục tiêu chiến lược, 6 Chỉ số đo lường chính và 9 Dự án đã được Đại hội biểu quyết nhất trí thông qua, đánh dấu một sự kiện quan trọng đối với ASEANSAI và ghi nhận sự đóng góp hiệu quả của KTNN cho ASEANSAI.
Cũng tại Đại hội, KTNN tiếp tục được tín nhiệm bầu giữ cương vị Chủ tịch Ủy ban Lập kế hoạch chiến lược giai đoạn 2013-2015, đồng thời là thành viên Ủy ban Chia sẻ kiến thức của ASEANSAI.
8. KTNN Việt Nam đồng chủ trì cuộc họp thường niên giữa người đứng đầu ba cơ quan KTNN Việt Nam-Lào-Campuchia (Hội nghị ba bên) về chủ đề “Đảm bảo chất lượng kiểm toán”
Theo thông lệ, hàng năm KTNN ba nước tổ chức Hội nghị luân phiên giữa người đứng đầu 3 cơ quan kiểm toán để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm chuyên môn về một chủ đề mà các bên cùng quan tâm. Năm 2013, Tổng KTNN Nguyễn Hữu Vạn đã tham gia đồng chủ trì Hội nghị ba bên lần thứ 5 với chủ đề “Quản lý chất lượng kiểm toán” được tổ chức ngày 27/11/2013 tại Campuchia. Tại Hội nghị, 3 cơ quan KTNN đã chia sẻ kinh nghiệm về tình hình thực tiễn, những thách thức và giải pháp trong hoạt động quản lý chất lượng kiểm toán.
Tổng KTNN Việt Nam nhấn mạnh vai trò của quản lý chất lượng kiểm toán, những thách thức và định hướng đổi mới hoạt động quản lý chất lượng kiểm toán của Việt Nam theo hướng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và kiểm soát thu thập bằng chứng kiểm toán.
KTNN ba nước đều nhất trí quan điểm cùng với xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế và đòi hỏi sự minh bạch tài khóa ngày càng cao, sự kỳ vọng của nhân dân, Quốc hội, Chính phủ về chất lượng hoạt động kiểm toán ngày càng lớn hơn, đòi hỏi cơ quan KTNN phải không ngừng nỗ lực hơn nữa để tăng cường hiệu lực, hiệu quả của hoạt động kiểm toán, đồng thời phải nâng cao chất lượng của báo cáo kiểm toán nhằm phục vụ tốt hơn cho mục tiêu quản trị tài chính quốc gia. Vì vậy, KTNN ba nước cần nỗ lực thực hiện các giải pháp một cách toàn diện nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất lượng kiểm toán, đặc biệt chú trọng đến việc kiểm soát thực hiện các mục tiêu chiến lược, quản trị nguồn nhân lực, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng các phương pháp kiểm toán hiện đại.
9. Tăng cường hợp tác song phương với KTNN Liên bang Nga thông qua cuộc kiểm toán song song đối với Dự án đầu tư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1
Kế thừa những thành quả đạt được sau các cuộc kiểm toán chung, kiểm toán song song mà KTNN Việt Nam và KTNN Liên bang Nga đã thực hiện vào các năm 2009, 2010 và 2011, ngày 10/9/2012, tại Mát-xcơ-va, Liên bang Nga, Lãnh đạo KTNN hai nước đã ký Thỏa thuận về việc kiểm toán song song đối với Dự án đầu tư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.
Theo đó, cuộc kiểm toán này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát việc tuân thủ của các tổ chức chính phủ của CHXHCN Việt Nam và Liên bang Nga trong quá trình thực hiện Hiệp định Liên Chính phủ ký ngày 21/11/2011 về hợp tác xây dựng Nhà máy điện hạt nhân trên lãnh thổ nước CHXHCN Việt Nam. Mục tiêu của việc kiểm toán nhằm đánh giá đầy đủ các biện pháp đang được các cơ quan có thẩm quyền, các tổ chức được ủy quyền của nước CHXHCN Việt Nam và Liên bang Nga, các tổ chức, doanh nghiệp khác của nước CHXHCN Việt Nam và Liên bang Nga áp dụng trong giai đoạn đầu triển khai Dự án đầu tư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.
Theo thỏa thuận, KTNN Việt Nam đã thực hiện song song với KTNN Liên bang Nga cuộc kiểm toán Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 từ ngày 5-20/9/2013. Hai bên đang chuẩn bị trao đổi tài liệu kết quả kiểm toán. Tài liệu tổng hợp cuối cùng về kết quả kiểm toán này dự kiến sẽ được hai bên xem xét và phê duyệt trong tháng 2/2014.
Đây là một trong những hoạt động hợp tác rất cụ thể, đem lại nhiều hiệu quả thiết thực, góp phần tăng cường năng lực cho kiểm toán viên của KTNN hai nước, đồng thời đẩy mạnh mối quan hệ hợp tác truyền thống, gắn bó giữa hai nước Việt Nam - Liên bang Nga nói chung và hai cơ quan KTNN hai nước nói riêng.
10. KTNN đăng cai tổ chức thành công Hội thảo “Đảm bảo chất lượng kiểm toán” và Cuộc họp Đề án nghiên cứu thứ 10 của ASOSAI
Với vai trò là thành viên tích cực của ASOSAI, trong năm 2013, KTNN đã đăng cai tổ chức thành công Cuộc họp thứ 2 của Đề án nghiên cứu lần thứ 10 ASOSAI với chủ đề: “Kiểm toán để phát hiện gian lận và tham nhũng: Đánh giá chống tham nhũng và rửa tiền” từ ngày 24-26/4/2013 tại thành phố Hồ Chí Minh và Hội thảo chuyên đề của ASOSAI: “Đảm bảo chất lượng kiểm toán” từ ngày 02-05/12/2013 tại Hà Nội. Tham dự hai hoạt động này có 49 lượt đại biểu đến từ 34 cơ quan Kiểm toán tối cao trong khu vực châu Á.
Đề án nghiên cứu ASOSAI là một nền tảng quan trọng cho các cơ quan thành viên của ASOSAI chia sẻ thông tin và trao đổi kinh nghiệm. Cuộc họp được tổ chức nhằm cải thiện năng lực kiểm toán của các nước thành viên ASOSAI trong việc phát hiện gian lận và tham nhũng một cách toàn diện.
Từ năm 2007 đến nay, các cuộc Hội thảo của ASOSAI đã được tổ chức với mục đích tăng cường cơ hội đào tạo nhằm thúc đẩy chia sẻ kiến thức giữa các cơ quan thành viên. Đây là cơ sở để các cơ quan kiểm toán tiếp tục triển khai hoạt động chia sẻ, hợp tác về đảm bảo chất lượng kiểm toán nói riêng và các hoạt động hợp tác khác nói chung như đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn kiểm toán, đánh giá chéo, phối hợp tổ chức các cuộc kiểm toán chung, kiểm toán song song...
Có thể khẳng định, hai hoạt động này đã thể hiện sự cam kết mạnh mẽ của KTNN trong việc sẵn sàng tham gia các hoạt động chung của ASOSAI, góp phần giúp các thành viên xích lại gần nhau hơn, hiểu biết về nhau hơn và đặc biệt hơn nữa là có nhiều cơ hội để chia sẻ về những vấn đề cùng quan tâm để chung tay thực hiện thành công mục tiêu của ASOSAI: Thúc đẩy sự hiểu biết và hợp tác lẫn nhau giữa các nước thành viên thông qua việc trao đổi các ý tưởng và kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm toán công; thúc đẩy việc đào tạo dành cho các kiểm toán viên nhà nước để nâng cao chất lượng chuyên môn nghề nghiệp; có vai trò như một trung tâm thông tin và cầu nối giữa các cơ quan kiểm toán thuộc khu vực châu Á với các tổ chức liên quan đến lĩnh vực kiểm toán công ở các khu vực khác trên thế giới; thúc đẩy và tăng cường hoạt động hợp tác và tình hữu nghị anh em giữa các cơ quan KTNN thành viên./.
Nguyễn Thanh Huyền - Vụ Hợp tác quốc tế