(sav.gov.vn) - Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV, chiều 25/10/2018, Quốc hội họp tại Hội trường, thảo luận một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Bá Tỵ điều hành phiên họp.
Toàn cảnh phiên họp chiều 26/10
Dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 4, đến kỳ họp này, dự thảo trình Quốc hội có nhiều nội dung được chỉnh lý, hoàn thiện, giảm 11 điều so với dự thảo trình tại kỳ họp trước. Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã chỉ đạo Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh chủ trì, phối hợp với Ban soạn thảo dự án Luật và các cơ quan hữu quan tổ chức nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, tập trung vào: 02 vấn đề chung là Tên gọi và Bố cục của dự thảo Luật; 08 vấn đề cụ thể về: Điều 2 - Khái niệm bí mật Nhà nước; Điều 3 - Giải thích từ ngữ; Điều 8 - Phân loại bí mật Nhà nước và Điều 9 - Phạm vi bí mật Nhà nước; Điều 10 - Danh mục bí mật Nhà nước; Điều 12 - Sao, chụp bí mật Nhà nước; Điều 19 - Thời hạn bảo vệ bí mật Nhà nước; Điều 20 - Gia hạn thời hạn bảo vệ bí mật Nhà nước; Điều 21 - Giải mật.
Kết thúc phiên họp đã có 11 đại biểu đăng ký và phát biểu. Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh của Quốc hội đã phát biểu giải trình và làm rõ một số ý kiến mà đại biểu quốc hội quan tâm.
Quy định phạm vi bí mật nhà nước rộng và chưa hợp lý
Quy định về phạm vi bí mật Nhà nước là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Điều 7 - Phạm vi bí mật Nhà nước của Dự thảo Luật quy định, thông tin thuộc phạm vi bí mật Nhà nước phải là thông tin quan trọng, chưa được công khai, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc, với 15 nội dung trên các lĩnh vực: Chính trị; quốc phòng, an ninh, cơ yếu; lập pháp; tư pháp; đối ngoại; kinh tế; tài nguyên và môi trường; khoa học và công nghệ; giáo dục và đào tạo; văn hóa, thể thao; thông tin và truyền thông; y tế; lao động, xã hội; tổ chức, cán bộ; thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; kiểm toán.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, phạm vi như vậy là rộng, không hợp lý, đề nghị rà soát để đảm bảo chặt chẽ, phù hợp với quyền tiếp cận thông tin, tránh việc mật hóa gây khó khăn cho tổ chức cá nhân.
Đại biểu A Long (Kon Tum) đánh giá, một số nội dung thuộc phạm vi bí mật Nhà nước như trong dự thảo là quá rộng và chưa rõ dẫn đến khó thực hiện hoặc lạm dụng khi thực hiện luật. Nếu phạm vi quá rộng như vậy rất dễ dẫn đến việc lạm dụng luật này. “Như thông tin về khởi tố, hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án quy định tại điểm b khoản 3 sẽ xác định như thế nào khi thực hiện để không trái Hiến pháp và pháp luật về tố tụng hình sự bởi nguyên tắc xét xử công khai” – đại biểu đặt câu hỏi.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, nếu giải kê phạm vi bí mật Nhà nước thế này sẽ lợi bất cập hại. Đại biểu nêu ví dụ: Điều 5, các hành vi bị nghiêm cấm có câu: "Soạn thảo lưu giữ tài liệu có chứa thông tin thuộc phạm vi bí mật nhà nước". Nếu Điều 5 khoản 5 này áp vào phạm vi này thì người ta không dám soạn thảo và lưu giữ tài liệu nào cả. Trong các cuộc họp, trong khi giao dịch với các cơ quan Nhà nước người ta cũng không muốn nhận những tài liệu đó. Khi nhận vào người ta lĩnh trách nhiệm bảo vệ, bảo quản, sau này người ta có thể bị liên lụy trong trường hợp này, trường hợp khác. “Nếu chúng ta thấy chưa yên tâm đề nghị nên hoàn thiện thêm, làm cho rõ hơn. Luật pháp mà chung chung, thu hẹp quá hoặc mở rộng quá và để cho giải thích theo nhiều nghĩa thì khi đưa ra áp dụng, tôi cho rằng có những tác hại ngoài ý muốn của chúng ta” – ông Trương Trọng Nghĩa nói.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận tại Hội trường
Đồng tình với ý kiến của đại biểu Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Phạm Như Hiệp (Thừa Thiên Huế) cho biết, thông thường chính sách của Đảng và Nhà nước phải quán triệt phổ biến đến toàn thể nhân dân bởi xét cho cùng mọi chủ trương chính sách đều phục vụ lợi ích nhân dân. Những thông tin về thân thế sự nghiệp của Lãnh đạo Nhà nước là tấm gương để mọi người học tập cần công khai, nếu để mật có thể dẫn đến bị các thế lực thù địch xuyên tạc và gây hiểu lầm. Do đó, về chính sách, đại biểu đề nghị quy định rõ vấn đề nào mật để tránh lạm dụng việc ban hành chủ trương chính sách mang tính nội bộ dẫn đến nguy cơ lợi ích nhóm; Về thông tin lãnh đạo Đảng, Nhà nước đề nghị quy rõ chức danh lãnh đạo Đảng, nhà nước và nội dung về thân thế, nội dung nào mật để tránh quy định như dự thảo.
Còn có sự xung đột giữa dự thảo Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước với các Luật, văn bản khác
Góp ý thêm Điều 9 về ban hành danh mục bí mật Nhà nước, đại biểu Trần Thị Dung (Điện Biên) cho rằng, theo quy định tại điều này thì danh mục bí mật Nhà nước do người đứng đầu cơ quan, tổ chức lập phải được Bộ Công an thẩm định trước khi trình Thủ tướng Chính phủ ban hành. Tuy nhiên, với danh mục bí mật Nhà nước thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng thì trong dự thảo luật không có quy định về việc thẩm định sự phản biện trước khi ban hành. "Tôi đề nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thành lập Ban thẩm định để tổ chức thẩm định đối với danh mục bí mật Nhà nước thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng tương tự như Bộ Tư pháp thành lập Hội đồng thẩm định của Bộ Tư pháp để thẩm định đối với các dự án luật do Bộ Tư pháp chủ trì soạn thảo" - đại biểu Trần Thị Dung nói.
Theo đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa), trong dự thảo Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước còn có nhiều nội dung được quy định trong nhiều điều luật về việc giao Chính phủ quy định chi tiết điều này tại các Điều 10 "Xác định bí mật Nhà nước", Điều 11 "sao chụp tài liệu, vật chứa bí mật Nhà nước", Điều 14 "mang tài liệu, vật chứa bí mật Nhà nước ra khỏi nơi lưu giữ".
Để hạn chế đến mức thấp nhất việc cần có văn bản của Chính phủ quy định chi tiết có thể đưa Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước vào thi hành và tránh trùng dẫn trong các văn bản của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo có thể đưa ra dự thảo quy định chi tiết hơn trong luật này về trình tự, thủ tục liên quan đến sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật Nhà nước; vận chuyển, giao nhận tài liệu, vật chứa bí mật Nhà nước; mang tài liệu, vật chứa bí mật Nhà nước ra khỏi nơi lưu trữ. “Làm được điều này sẽ đưa Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước có thể áp dụng được ngay mà không cần phải chờ văn bản hướng dẫn chi tiết của Chính phủ” – đại biểu nói.
Đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) đề nghị Ban soạn thảo cần bổ sung một số điều quy định rõ về đối tượng áp dụng của Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, đồng thời rà soát kỹ lại về phạm vi bí mật Nhà nước theo hướng có đối chiếu các luật chuyên ngành và Luật Tiếp cận thông tin để quy định cụ thể từng lĩnh vực nội dung nào cần phải được bảo vệ bí mật Nhà nước. Hiện nay quy định tại Điều 7 – Phạm vi Bí mật Nhà nước trên 15 lĩnh vực là quá rộng, không kịp thời điều chỉnh sẽ dễ bị áp dụng tùy tiện. Tránh tình trạng hạn chế quyền tiếp cận thông tin của cơ quan tổ chức, cá nhân không đúng quy định, mâu thuẫn với quy định về dân chủ, công khai, minh bạch, bảo đảm sự tham gia của cộng đồng, cơ quan, tổ chức, cá nhân, được quy định trong các luật chuyên ngành có liên quan như Luật Khiếu nại tố cáo, Luật Quy hoạch.
Đồng tình với ý kiến trên, đại biểu Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội) đề nghị cho rà soát lại Điều 7 của luật, so sánh với Điều 17 của Luật tiếp cận thông tin. "Vì so với Luật tiếp cận thông tin thì Điều 17 quy định rất mở về vấn đề thông tin phải được công khai. Trong đó có quy định về vấn đề các cơ quan Nhà nước phải chủ động công khai cho nhân dân. Nhưng ở đây chúng ta lại quy định theo từng lĩnh vực như thế này, chúng tôi so sánh giữa hai Luật ở đây thì thấy rất chồng chéo” – đại biểu nhận định.
Vị đại biểu này lấy ví dụ, trong lĩnh vực đối ngoại vấn đề về thông tin thỏa thuận. Trong đó có nói những văn bản, thông tin thỏa thuận được trao đổi, ký kết giữa Việt Nam với nước ngoài, tổ chức quốc tế hoặc các chủ thể khác của pháp luật quốc tế. Đây là những thông tin mật. Nhưng trong Luật Tiếp cận thông tin lại có quy định: Các thông tin sau đây phải được công khai rộng rãi. Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam là một bên. "Như vậy, hai Luật này không thống nhất với nhau", đại biểu Khánh nhấn mạnh.
Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nhận xét, dự thảo luật quy định 15 lĩnh vực để xác định bí mật Nhà nước là phù hợp. Tuy nhiên, ông đề nghị ban soạn thảo rà soát để đảm bảo chặt chẽ, phù hợp với quyền tiếp cận thông tin, tránh việc mật hóa gây khó khăn cho tổ chức, cá nhân; đồng thời phải khả thi và thống nhất./.
M. Thúy