Tham gia Hiệp định CPTPP: Việt Nam có nhiều cơ hội nâng cao nội lực, đa dạng hóa thị trường
Đến thời điểm hiện tại, đã có 6/11 quốc gia ký Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương đã phê chuẩn Hiệp định, bao gồm Mexico, Nhật Bản, Canada, New Zealand, Singapore, Australia. Nếu được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 6, Việt Nam là quốc gia thứ 7 phê chuẩn Hiệp định này.
Cho ý kiến về sự cần thiết phê chuẩn Hiệp định CPTPP, nhiều đại biểu đánh giá đây là Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới chất lượng cao và khá toàn diện với mức cam kết sâu nhất từ trước tới nay.
Đại biểu Lê Quân - thành phố Hà Nội khẳng định: Trong 10 nước tham gia Hiệp định, Việt Nam đã có Hiệp định thương mại tự do (FTA) với 7 quốc gia. Việc ký CPTPP sẽ giúp Việt Nam có thêm quan hệ với 3 quốc gia khác. Khi Việt Nam tham gia Hiệp định CPTPP thì sẽ tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vì Việt Nam có thêm những thị trường mới. Thông qua Hiệp định này, Việt Nam có thể đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút được nhiều nhà đầu tư tốt hơn. Việt Nam cũng sẽ ra nhập mạnh hơn, sâu hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu. Chính vì vậy mà việc làm cũng nhiều hơn, chất lượng việc làm cũng sẽ tốt hơn.
Đồng tình với quan điểm này, Đại biểu Hoàng Văn Cường - thành phố Hà Nội phân tích: So với Hiệp định TPP, Hiệp định CPTPP có nhiều điều khoản phù hợp với Việt Nam hơn. Sức ép của CPTPP nhẹ nhàng hơn so với TPP khi chúng ta thực hiện thỏa thuận vì các nước thành viên có những thỏa thuận riêng để có thể tạm hoãn chậm thời gian thực hiện cam kết và tạo ra ràng buộc linh hoạt hơn. Dù có những chính sách tạm hoãn linh hoạt, song đây cũng là thời điểm cần thiết để chúng ta tiếp tục điều chỉnh những điều kiện trong nước chưa phù hợp về thể chế, luật pháp, đổi mới công nghệ, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp để phù hợp với CPTPP.
Đại biểu Phùng Đức Tiến - tỉnh Hà Nam nhận định: Khi tham gia Hiệp định CPTPP, thị phần, thị trường của Việt Nam sẽ rộng lớn hơn. Nông sản Việt Nam sẽ được phát huy hơn và giá trị gia tăng sẽ cao hơn. Nhiều loại mặt hàng sẽ được xuất khẩu hơn. Tuy nhiên, xét cho đến cùng, nông nghiệp Việt Nam vẫn đang ở mức độ nhỏ lẻ cho nên vẫn phải tái cơ cấu một cách quyết liệt. Đặc biệt để giá trị nông sản nâng cao hơn nữa, nông sản của Việt Nam hội nhập được thì áp dụng khoa học công nghệ với nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao là vấn đề cấp bách. Bên cạnh đó, hạ tầng chế biến, kho bãi và trình độ công nghiệp chế biến của Việt Nam còn có những hạn chế nhất định. Do vậy, để phát huy tối đa lợi thế nông sản thì chúng ta phải tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp một cách bền vững.
Đại biểu Tôn Tuấn Phong - tỉnh An Giang, nhấn mạnh: Hiệp định CPTPP mang lại nhiều cơ hội hơn thách thức. Về kinh tế, hiệp định này giúp tiếp cận thị trường rộng lớn hơn; nhiều ưu đãi hơn so với các hiệp định thương mại mà Việt Nam đã ký kết; cơ cấu xuất nhập khẩu tăng nhanh; giúp Việt Nam đẩy nhanh đổi mới cơ chế, chính sách, tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế. Về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, việc tham gia hiệp định này sẽ góp phần khẳng định vị thế, tăng cường đan xen lợi ích và trực tiếp hoặc gián tiếp duy trì hòa bình, ổn định, bảo vệ hòa bình của các quốc gia.
Kiểm soát chặt chẽ những rủi ro, thách thức trong quá trình tham gia Hiệp định CPTPP
Mặc dù khẳng định tham gia Hiệp định CPTPP có nhiều cơ hội với Việt Nam nhưng nhiều đại biểu cũng nêu nhiều thách thức đan xen. Đó là những rủi ro và thách thức trong các lĩnh vực thương mại, dịch vụ, đầu tư, nông nghiệp, thu ngân sách, sở hữu trí tuệ, lao động an toàn thông tin.
Chính phủ cần tiếp tục đánh giá thách thức và cơ hội để biến thách thức thành cơ hội.
Đại biểu Vũ Tiến Lộc - tỉnh Thái Bình đề nghị Quốc hội giao Chính phủ triển khai chương trình hành động bảo đảm thực thi Hiệp định có hiệu quả. Chương trình này cần bao gồm đầy đủ các nhiệm vụ xây dựng chính sách pháp luật không thể chỉ để tuân thủ các cam kết trong hiệp định mà cần phải ứng phó được các thách thức và đón đầu được những cơ hội mở ra. Chương trình thực thi hành động Hiệp định cần nhấn mạnh công tác tổ chức thực hiện và hỗ trợ các đối tượng bị tác động đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong khu vực nông nghiệp nông thôn. Nếu các đối tượng này không được hưởng lợi từ Hiệp định CPTPP thì việc thực thi Hiệp định này sẽ là một thất bại.
Theo Đại biểu Đôn Tuấn Phong - tỉnh An Giang: Để tận dụng cơ hội mà Hiệp định CPTPP có thể đem lại, đề nghị các cơ quan hữu quan sớm đề xuất kế hoạch và lộ trình cụ thể để sửa đổi bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Nhằm đảm bảo tính tương thích, đồng bộ và khả thi. Đồng thời có kế hoạch tuyên truyền phổ biến nội dung của Hiệp định CPTPP tới các cơ quan, tổ chức doanh nghiệp và người dân.
Đại biểu Nguyễn Thanh Hiền - tỉnh Nghệ An cho rằng: Nước ta tham gia vào Hiệp đinh CPTPP sẽ có tác động lớn tới kinh tế, theo đó những cơ hội trong khối doanh nghiệp sẽ rất lớn. Vấn đề đặt ra cần tạo điều kiện thuận lợi trong môi trường đầu tư kinh doanh để tạo ra môi trường thông thoáng thuận tiện cho doanh nghiệp hoạt động. Tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức đề ra với nước ta trong bối cảnh tham gia "sân chơi lớn", nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ có nhiều thách thức khi tham gia "sân chơi" này. Ngoài ra, Chính phủ và Quốc hội cần phải sửa đổi 8 dự án Luật liên quan như luật lao động, luật tham nhũng, luật tố cáo, kinh doanh, bảo hiểm.
Về thách thức trong lĩnh vực lao động, cần chú trọng đến việc sửa đổi luật pháp, và quyền thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp và sự quản lý của nhà nước để đảm bảo hoạt động của các tổ chức này tuân thủ đúng pháp luật Việt Nam phù hợp với nguyên tắc tuân thủ pháp luật của nước sở tại đã nêu trong công ước 87 của ILO, đồng thời giữ vững ổn định xã hội.
Đại biểu Vũ Tiến Lộc phát biểu thảo luận
Chính phủ thường xuyên cập nhật tác động để có giải pháp điều chỉnh phù hợp
Tiếp thu ý kiến đóng góp của đại biểu, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh giải trình thêm 3 nội dung đại biểu nêu về đánh giá tác động của Hiệp định CPTPP, lao động và sửa đổi các luật liên quan.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh nêu rõ, trong quá trình đàm phán Hiệp định, bằng nhiều biện pháp, Chính phủ đã tổ chức lấy ý kiến rộng rãi các hiệp hội, ngành hàng, doanh nghiệp về hiệp định này. Khi đàm phán xong, Chính phủ cũng đăng toàn văn Hiệp định để người dân và doanh nghiệp góp ý kiến; đồng thời yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá định lượng đối với những chỉ số kinh tế xã hội mà Hiệp định CPTPP mang lại. Chính phủ cũng tham khảo các đánh giá, nghiên cứu của các chuyên gia Ngân hàng thế giới về tác động của hiệp định này đối với các nền kinh tế trong đó có Việt Nam và cho thấy, các lợi ích cốt lõi của Việt Nam đều được đảm bảo. Trong quá trình thực thi Hiệp định CPTPP, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các bộ ngành liên quan cập nhập đánh giá tác động đến tổng thể nền kinh tế, cũng như từng lĩnh vực cụ thể để xây dựng giải pháp điều hành phù hợp.
Liên quan đến sẽ có một tổ chức đại diện cho người lao động tại doanh nghiệp, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh, Hiệp định CPTPP không đưa ra tiêu chuẩn riêng về lao động, mà chủ yếu tôn trọng các tiêu chuẩn đã nêu trong Tuyên bố 1998 của Tổ chức Lao động quốc tế ILO. Việt Nam với tư cách là thành viên Tổ chức ILO có nghĩa vụ tôn trọng và thực thi các điều khoản này. Quy định của ILO cũng khẳng định tất cả các tổ chức của người lao động phải tuân thủ Hiến pháp, pháp luật nước sở tại, phải tuân thủ tôn chỉ, mục đích và phương thức hoạt động đã được đăng ký tại các cơ quan nước sở tại. Các tổ chức của người lao động không được có hoạt động nào có khả năng xâm phạm an ninh quốc gia.
Giải trình về đề xuất của đại biểu Bùi Sỹ Lợi về sửa đổi bổ sung Luật Công đoàn năm 2012, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh cho biết, theo kết quả rà soát của Chính phủ, để thực hiện cam kết về lao động trong Hiệp định CPTPP thì Việt Nam chỉ cần sửa Bộ luật Lao động. Như đại biểu nêu, Luật Công đoàn có những mối liên hệ nhất định với Bộ Luật Lao động, do vậy sau khi trình Quốc hội sửa đổi Luật Lao động trong thời gian tới, Chính phủ tiếp tục rà soát, đề xuất sửa đổi Luật Công đoàn nếu cần thiết.
Về quá trình sửa đổi Luật, Phó Thủ tướng cho biết, qua rà soát 265 văn bản đến nay Chính phủ chỉ đề nghị sửa đổi bổ sung 8 Luật, trong đó có 1 Luật được thông qua; còn Luật Phòng chống tham nhũng đang trình Quốc hội thông qua, trong đó các quy định đã đáp ứng các điều khoản của Hiệp định CPTPP. Các luật còn lại đang được Chính phủ tích cực, khẩn trương triển khai để trình Quốc hội theo đúng quy định pháp luật./.
Hà Linh