KTNN kiến nghị nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công năm 2017; công tác quản lý hoàn thuế GTGT tại Tổng cục Thuế
Kết quả kiểm toán cho thấy, công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công năm 2017 và công tác quản lý hoàn thuế giá trị gia tăng của TCT cơ bản đã được TCT và các đơn vị nghiêm túc thực hiện. Chính sách hoàn thuế GTGT đã tạo điều kiện cho Người nộp thuế kịp thời có nguồn vốn để tái đầu tư, mở rộng kinh doanh, thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu phát triển, qua đó phần nào đã tạo được môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, thu hút được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào Việt Nam... Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công năm 2017 và công tác quản lý hoàn thuế giá trị gia tăng vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, cụ thể:
Tồn tại trong công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và công tác quản lý hoàn thuế GTGT năm 2017
Trong thông báo kết quả kiểm toán gửi Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, KTNN đã chỉ ra một số sai phạm trong công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công năm 2017 tại TCT như: Chưa ưu tiên lập đủ vốn cho 27 dự án đã hoàn thành đưa vào sử dụng trước 31/12/2016, dẫn đến trong năm phải phê duyệt bổ sung gần 36 tỷ đồng, trong đó có 06 dự án được phê duyệt quyết toán trước năm 2015 với số vốn còn nợ 2,7 tỷ đồng; lập chưa phù hợp với nhu cầu, vượt tổng mức đầu tư của 01 dự án; vượt giá trị quyết toán đã duyệt và quyết toán A-B của 30 dự án với số tiền gần 28,3 tỷ đồng.
Công tác phân bổ vốn đầu tư từ nguồn NSNN của Bộ Tài chính cho TCT còn chậm; tỷ lệ giải ngân vốn XDCB đạt thấp, hầu hết các chủ đầu tư không giải ngân hết kế hoạch, cá biệt có 26 chủ đầu tư giải ngân vốn dư năm 2016 dưới 50% và 7 chủ đầu tư giải ngân vốn năm 2017 dưới 50%; nhiều dự án, công trình giải ngân thấp, thậm chí có 89 dự án không giải ngân; 19/30 dự án bố trí vốn thừa so với giá trị quyết toán nhưng vẫn kéo dài sang năm 2018 số tiền gần 12,7 tỷ đồng; 28/32 dự án phê duyệt mới và 07/26 dự án phê duyệt điều chỉnh có thời gian thực hiện và tổng mức đầu tư chưa phù hợp với quy hoạch.
Kết quả kiểm toán chi tiết 20 dự án cho thấy hầu hết các dự án, nội dung thuyết minh đầu tư và quyết định đầu tư chưa đầy đủ; 04 dự án phê duyệt hình thức quản lý dự án “Chủ đầu tư trực tiếp quản lý dự án” khi Giám đốc Ban quản lý dự án không đủ điều kiện năng lực quản lý dự án; một số chủ đầu tư chưa đăng tải đầy đủ thông tin về kết quả lựa chọn nhà thầu, kế hoạch đấu thầu chưa đầy đủ về thời gian, tiến độ thực hiện, phê duyệt hình thức chỉ định thầu không đúng…; 09 dự án chậm tiến độ so với quyết định đầu tư, phải gia hạn; hầu hết các gói thầu đều chậm so với cam kết hợp đồng song các bên có liên quan chưa xác định rõ nguyên nhân và trách nhiệm để xử lý theo quy định.
Một số quỹ còn tồn từ nhiều năm trước như quỹ chống buôn lậu, gian lận thương mại, quỹ chống thất thu NSNN và một số quỹ khác đơn vị không sử dụng, không còn nội dung chi số tiền 44,5 tỷ đồng song chưa kịp thời nộp NSNN; một số nhiệm vụ chi sửa chữa, mua sắm tài sản theo kế hoạch năm 2017 đã hết nhiệm vụ chi và không thuộc nội dung được tiết kiệm thường xuyên theo quy định, đơn vị chưa kịp thời đề nghị hủy dự toán số tiền trên 12,3 tỷ đồng.
Trong công tác quản lý, sử dụng tài sản, TCT chưa có phương án xử lý kịp thời đối với tài sản dôi dư hoặc hỏng không sử dụng được. Công nợ cuối năm còn tồn đọng nhiều, có những khoản nợ kéo dài nhiều năm… chưa được giải quyết triệt để.
Trong công tác hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) năm 2017 cũng đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế: Một số Cục Thuế lập dự toán chưa sát thực tế địa bàn, dẫn đến số thực hiện hoàn trong năm đạt thấp hoặc cao hơn số lập; công tác thanh tra, kiểm tra sau hoàn thuế đối với các trường hợp có rủi ro cao phải thực hiện thanh tra, kiểm tra ngay trong thời hạn 01 năm sau hoàn thuế chưa được thực hiện đầy đủ theo quy định, thậm chí có Cục Thuế không thực hiện…; một số Cục Thuế chậm ban hành quyết định hoàn thuế…
Báo cáo kiểm toán cũng chỉ rõ một số trường hợp hoàn cho một số trường hợp không đúng đối tượng, không đáp ứng đủ điều kiện, hoàn cho những hóa đơn, chứng từ không hợp lệ, hoàn cho chi phí vượt định mức quy định hoặc không phục vụ cho dự án đầu tư; hoàn cho một số hồ sơ đề nghị hoàn khi chưa đủ cơ sở để xác nhận điều kiện hoàn thuế; hoàn cho dự án BT không hình thành tài sản của nhà đầu tư; hoàn vượt 10% doanh thu xuất khẩu trong kỳ... với tổng số tiền trên 1.396 tỷ đồng.
Công tác ban hành chính sách hoàn thuế GTGT còn chưa đồng bộ giữa Luật, nghị định và thông tư hướng dẫn; một số văn bản hướng dẫn chưa rõ ràng, dẫn tới nhiều cách hiểu khác nhau, thậm chí còn hướng dẫn chưa phù hợp với quy định; một số văn bản trả lời Người nộp thuế còn chung chung, chưa rõ ràng, chủ yếu là trích lại các nội dung của Nghị định, Thông tư đã ban hành... gây ảnh hưởng không nhỏ đến công tác hoàn thuế của cơ quan thuế và Người nộp thuế.
Kiến nghị trong công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công năm 2017 và quản lý hoàn thuế GTGT
Trên cơ sở kết quả kiểm toán được phát hiện, bên cạnh việc kiến nghị TCT và các đơn vị có liên quan chấn chỉnh, kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan đối với những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và công tác quản lý hoàn thuế GTGT, KTNN đã kiến nghị: (i) Xử lý tài chính trên 171 tỷ đồng; (ii) TCT thực hiện kiểm tra, rà soát và chỉ đạo các Cục thuế kiểm tra, rà soát việc hoàn thuế cho các dự án đầu tư khi chưa chấp hành đầy đủ trình tự pháp luật về đầu tư để hoặc chưa đủ cơ sở để xác nhận điều kiện hoàn thuế để xử lý theo đúng quy định của pháp luật trên 886 tỷ đồng, báo cáo kết quả thực hiện về Kiểm toán nhà nước; (iii) Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho ý kiến đối với việc hoàn thuế GTGT cho các dự án BT (Xây dựng - Chuyển giao), không hình thành tài sản cố định số tiền trên 306 tỷ đồng và hoàn cho dự án đầu tư mở rộng số tiền 64 tỷ đồng không đúng với Luật số 106/2016/QH13 và Nghị định số
100/2016/NĐ-CP của Chính phủ; đồng thời tổ chức kiểm tra việc hoàn thuế theo Thông báo số 6294/TB-TCT ngày 23/11/2016 của Tổng cục Thuế, không phù hợp với hiệu lực của từng thông tư (Thông tư 130/2016/TT-BTC và Thông tư 26/2015/TT-BTC) để xử lý theo đúng quy định của pháp luật số tiền gần 42 tỷ đồng, báo cáo kết quả thực hiện về Kiểm toán nhà nước.
Ngoài ra, KTNN cũng đã kiến nghị: Bộ Tài chính, TCT hủy bỏ nội dung tại 02 văn bản ban hành trái quy định (01 văn bản do TCT ban hành và 01 văn bản do Bộ Tài chính ban hành); kiến nghị TCT rà soát, tham mưu cho Bộ Tài chính trình Chính phủ điều chỉnh, bổ sung các quy định có liên quan đến công tác hoàn thuế còn bất cập, chưa rõ ràng; kiến nghị BTC xem xét, tham mưu trình Chính phủ điều chỉnh, bổ sung một số văn bản còn thiếu hoặc bất cập, đồng thời chủ động rà soát, điều chỉnh, bổ sung một số quy định còn bất cập nhằm tạo sự thống nhất trong chỉ đạo và tạo sự công bằng trong tổ chức thực hiện (01 Luật, 01 Nghị định và 02 Thông tư).
Ngọc Bích.