Ứng dụng mô hình thuật toán vào kiểm tra, đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp là khách hàng vay vốn tại Ngân hàng thương mại(sav.gov.vn) - Sáng 09/7/2020, tại Hà Nội, Hội đồng khoa học của Kiểm toán nhà nước (KTNN) đã tổ chức nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở “Ứng dụng mô hình thuật toán vào kiểm tra, đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp là khách hàng vay vốn tại Ngân hàng thương mại” do CN. Hoàng Thế Linh và Ths. Nông Thị Ngọc Hân (KTNN chuyên ngành VII) đồng chủ nhiệm.Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán Lê Minh Nam là Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu. Trình bày trước Hội đồng, Ban đề tài cho biết, với vai trò là đơn vị đảm nhận việc kiểm toán đối với các Ngân hàng thương mại và các định chế tài chính, hằng năm KTNN chuyên ngành VII đã thực hiện kiểm toán toàn diện Báo cáo tài chính của các Ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước, thông qua kiểm toán các nội dung liên quan các hoạt động sử dụng tiền, vốn và tài sản của Nhà nước. Trong đó, hoạt động tín dụng chiếm vai trò quan trọng do các khoản cấp tín dụng cho khách hàng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản thể hiện trên bảng cân đối kế toán của Ngân hàng. Kết quả kiểm toán của KTNN chuyên ngành VII đối với hoạt động tín dụng được thể hiện ở số liệu điều chỉnh về nhóm nợ, chi phí trích lập dự phòng và các kiến nghị về chấn chỉnh công tác cấp tín dụng. Hiện nay do nguồn lực hạn chế, KTNN chuyên ngành VII chủ yếu thực hiện kiểm toán việc cấp tín dụng của ngân hàng đối với khách hàng qua kiểm tra hồ sơ vay vốn do Ngân hàng và khách hàng cùng lập, không thực hiện đối chiếu kiểm tra thực tế khách hàng vay vốn. Vì vậy, báo cáo tài chính của doanh nghiệp - nội dung chủ yếu phản ánh các thông tin tài chính, khả năng trả nợ vay và tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vay vốn, là tài liệu cơ bản để Kiểm toán viên thực hiện các thủ tục kiểm toán để thu thập bằng chứng kiểm toán làm cơ sở đưa ra ý kiến đối với khoản cấp tín dụng được phân công kiểm toán. Theo kết quả thống kê của các Tổ chức nghiên cứu, dù đã có sự cải thiện đáng kể nhưng các báo cáo tài chính của doanh nghiệp được lập và trình bày theo chuẩn mực kế toán Việt Nam có chất lượng chưa cao và chưa đồng đều như: Trình bày không đúng chuẩn mực kế toán do nguồn lực hạn chế; trình bày sai lệch một cách có chủ ý của ban điều hành... Do đó những công cụ phân tích tài chính doanh nghiệp truyền thống bằng cách tính tỷ số lợi nhuận; vốn lưu động ròng… không còn ý nghĩa. Ban Đề tài cho biết, việc xác định một báo cáo tài chính được trình bày là trung thực hợp lý hay không, đòi hỏi việc thu thập chứng cứ với nguồn lực tương tự một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính. Đây là điều không khả thi khi Kiểm toán viên phải thực hiện kiểm toán nhiều hồ sơ tín dụng của nhiều doanh nghiệp trong thời gian làm việc từ 5-10 ngày làm việc. Điều đó đặt ra một nhu cầu thiết yếu về các phương pháp phân tích, soát xét nhanh báo cáo tài chính của doanh nghiệp dựa trên ứng dụng các mô hình thuật toán để Kiểm toán viên có thể thu thập được bằng chứng kiểm toán đáng tin cậy và thuyết phục trong giới hạn thời gian kiểm toán. Vì vậy, việc tổ chức nghiên cứu đề tài “Ứng dụng mô hình thuật toán vào kiểm tra, đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp là khách hàng vay vốn tại Ngân hàng Thương mại” rất cần thiết và có tính ứng dụng cao trong hoạt động kiểm toán công tác tín dụng của các ngân hàng của KTNN chuyên ngành VII. Ngoài phần mở đầu, đề tài được chia thành 02 chương: Chương I - Hồ sơ tín dụng của khách hàng vay vốn tại NHTM và việc ứng dụng các mô hình thuật toán trong kiểm toán; Chương II - Ứng dụng mô hình vào đánh giá thực trạng tài chính của doanh nghiệp vay vốn. Mục tiêu nghiên cứu của Đề tài nhằm hệ thống hoá các kỹ thuật kế toán quản trị lợi nhuận đang được áp dụng phổ biến hiện nay. Đồng thời, đề xuất các thủ tục kiểm toán bổ sung dựa trên kết quả chạy mô hình để thu thập bằng chứng về chất lượng báo cáo tài chính và mức độ sai lệch của các khoản mục trọng yếu được trình bày. Từ đó tính toán hạn mức tín dụng, đánh giá khả năng trả nợ vay và việc sử dụng vốn vay của khách hàng.   Theo Hội đồng nghiệm thu, Đề tài đã trình bày được những khái niệm cơ bản về việc đánh giá tình hình tài chính của khách hàng vay vốn tại ngân hàng thương mại và việc áp dụng công nghệ thông tin sử dụng thuật toán để kiểm tra đánh giá tình hình tài chính. Đồng thời, trình bày mô hình cảnh báo tình trạng khó khăn về tài chính của doanh nghiệp (Z-Score), cảnh báo báo cáo tài chính có gian lận (M-Score) trong việc đánh giá tình hình tài chính khách hàng dựa trên thông tin báo cáo tài chính và tiến hành kiểm định mô hình M-Score với việc khảo sát các tham số. Đề tài cũng tiến hành phân tích mô hình đề xuất trên với một số trường hợp thực tế. Trên cơ sở đó trình bày phương án áp dụng vào thực tế kiểm toán của KTNN chuyên ngành VII. Các ý kiến cho rằng, Đề tài có thể sử dụng làm tư liệu tham khảo trong việc triển khai xây dựng hướng dẫn đánh giá nhanh báo cáo tài chính của khách hàng vay vốn Ngân hàng Thương mại. Để hoàn thiện Đề tài, Hội đồng nghiệm thu đề nghị Ban đề tài cần nghiên cứu, chỉnh sửa lại tên đề tài phù hợp với Quyết định giao nhiệm vụ nghiên cứu khoa học. Đồng thời bố trí, sắp xếp lại bố cục của Chương I cho hợp lý hơn. Bên cạnh đó, Ban Đề tài cần nêu bật được: Tính ưu việt khi ứng dụng các mô hình thuật toán trong hoạt động kiểm toán; Thực trạng ứng dụng mô hình thuật toán trong hoạt động kiểm toán của KTNN hiện nay; Bổ sung các điều kiện để ứng dụng các mô hình thuật toán trong hoạt động kiểm toán của KTNN; Bổ sung các trích dẫn, đảm bảo tính khoa học và tin cậy… Phát biểu kết luận, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu Lê Minh Nam đánh giá cao nỗ lực của Ban Đề tài trong việc tổ chức nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện Đề tài. Chủ tịch Hội đồng đề nghị Ban Đề tài nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của các thành viên trong Hội đồng, hoàn thiện đề tài và gửi lại Văn phòng Hội đồng khoa học trong vòng 30 ngày kể từ ngày nghiệm thu. Đề tài được Hội đồng thống nhất xếp loại Xuất sắc./. M. Thúy