TS. Nguyễn Quốc Văn - Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra và Ths. Lê Minh Nam - Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán chủ trì Tọa đàm. Tham dự Tọa đàm còn có đại diện Ban soạn thảo, cơ quan thường trực xây dựng Đề án; đại diện lãnh đạo, công chức của một số đơn vị trực thuộc KTNN.
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán Lê Minh Nam nêu rõ: Trong nền kinh tế quốc dân, các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc bảo đảm thực hiện có hiệu quả các chính sách ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, an ninh và bảo đảm an sinh xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động sản xuất kinh doanh của các DNNN cũng còn nhiều bất cập, hạn chế; hiệu quả sản xuất kinh doanh và đóng góp của nhiều DNNN thấp, chưa tương xứng với nguồn lực đang nắm giữ. Cơ chế quản trị DNNN chậm được đổi mới, kém hiệu quả, chưa phù hợp với các thông lệ, chuẩn mực quốc tế; tính công khai, minh bạch còn hạn chế, còn có tình trạng tham nhũng, tiêu cực, vi phạm pháp luật, dẫn đến nợ nần, thua lỗ, thất thoát lớn. Nhiều vụ việc tham nhũng lớn được phát hiện và xử lý trong thời gian gần đây đã cho thấy điều này. Những vụ án tham nhũng được phát hiện gần đây chủ yếu xảy ra tại các DNNN có tính chất đặc biệt tinh vi, phức tạp.
Để tăng cường quản lý đối với DNNN, ngày 03/6/2017, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 12-NQ/TW về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN (Nghị quyết số 12), trong đó chỉ rõ: “Hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán của các cơ quan quản lý Nhà nước không cao. Tình trạng thực hiện chưa nghiêm túc chủ trương của Đảng, vi phạm pháp luật, rủi ro, yếu kém, thua lỗ trong DNNN không được phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh”.
Đại diện Ban soạn thảo báo cáo các nội dung chính của dự thảo Đề án
Trong Báo cáo về nhiệm vụ nghiên cứu, tình hình, kết quả, lộ trình thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, TS. Nguyễn Quốc Văn cho biết: Ngoài Nghị quyết số 12-NQ/TW, Nghị quyết số 97 NQ/CP ngày 02/10/2017 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 12 là cơ sở pháp lý quan trọng đã giao nhiệm vụ cho Thanh tra Chính phủ (TTCP) chủ trì xây dựng Đề án “Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước đối với DNNN; phòng ngừa, phát hiện và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong DNNN”. Đây là 2 cơ sở chính trị-pháp lý quan trọng cho việc xây dựng Đề án.
Để xây dựng Đề án cũng như làm rõ các nội dung trong Dự thảo Đề án, TTCP đã thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập với sự tham gia của đại diện một số Bộ, ngành và các đơn vị thuộc TTCP cũng như tổ chức khảo sát, Tọa đàm, Hội thảo. Tọa đàm được tổ chức với KTNN nhằm làm rõ những nội dung liên quan đến hoạt động của KTNN là một trong những nội dung quan trọng trong quá trình xây dựng Đề án.
Theo dự thảo, Đề án “Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát của cơ quan Nhà nước đối với DNNN; phòng ngừa, phát hiện và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong DNNN” được xây dựng với 5 nội dung: Quan điểm; Mục tiêu, phạm vi và đối tượng; Giải pháp; Tổ chức thực hiện và Kinh phí bảo đảm thực hiện Đề án.
Mục tiêu chung của Đề án nhằm nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát nhằm phòng ngừa, phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong DNNN; bảo đảm việc quản lý, sử dụng có hiệu quả vốn, tài sản của Nhà nước tại DNNN; góp phần nâng cao vai trò của DNNN trong phát triển kinh tế - xã hội.
Các đại biểu tham dự tọa đàm phát biểu ý kiến
Tại Tọa đàm, hầu hết các ý kiến trao đổi đồng tình cao với sự cần thiết phải xây dựng Đề án. Một trong những nội dung được đại biểu quan tâm là việc Đề án cần thể hiện như thế nào để thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm, thẩm quyền của KTNN cũng như Tổng Kiểm toán nhà nước phù hợp với địa vị pháp lý của KTNN - là cơ quan được hiến định và phù hợp với Luật Kiểm toán nhà nước sửa đổi 2019 vừa có hiệu lực thi hành từ 1/7/2020, cũng như các Luật khác có liên quan. Một số ý kiến cho rằng hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DNNN thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước nhưng hoạt động kiểm toán nhà nước thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của KTNN. Trong khi đó, KTNN là cơ quan Hiến định, không phải cơ quan thuộc hệ thống hành pháp. Vì vậy, Đề án của Chính phủ không thể quy định những vấn đề liên quan đến mô hình tổ chức, thẩm quyền, phương thức, phạm vi, nội dung và biện pháp nghiệp vụ trong hoạt động của KTNN.
Nhiều ý kiến phát biểu tại Tọa đàm cũng làm rõ hơn những điều kiện cần thiết để tránh việc trùng giẫm trong hoạt động Thanh tra, Kiểm toán cũng như việc hai Cơ
quan có thể phối hợp trong chia sẻ, truy cập khai thác cơ sở dữ liệu của nhau để phục vụ công tác chuyên môn. Đặc biệt, nội dung của Đề án cần tránh việc chồng chéo về thẩm quyền giữa các chủ thể của Đề án, cũng như hạn chế quyền hạn của KTNN trong quá trình thực hiện nhiệm vụ…
Bên cạnh đó, các đại biểu tập trung trao đổi, góp ý về một số vấn đề liên quan đến: Bố cục, nội dung dự thảo đề cương Tờ trình Chính phủ và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Đề án; những vấn đề liên quan đến Đề án đang đặt ra trong hoạt động kiểm toán DNNN.
Kết thúc Tọa đàm, TS. Nguyễn Quốc Văn đánh giá cao các ý kiến trao đổi tại Tọa đàm. “Chúng tôi nghiêm túc tiếp thu và nghiên cứu các ý kiến tham gia của các đồng chí để hoàn thiện thêm một bước Đề án, chính thức gửi dự thảo Đề án lấy ý kiến chính thức các Bộ, ngành, địa phương và đăng lên Cổng Thông tin điện tử của TTCP xin ý kiến rộng rãi các đối tượng nhân dân trước khi gửi hồ sơ Đề án xin ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp và trình Thủ tướng Chính phủ” - TS. Nguyễn Quốc Văn nói.
Về phía KTNN, Giám đốc Lê Minh Nam khẳng định, dưới sự chỉ đạo của lãnh đạo KTNN, Trường ĐT&BDNV Kiểm toán và các đơn vị trực thuộc KTNN sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan thuộc TTCP trong quá trình hoàn thiện Đề án, đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ được lãnh đạo 2 Cơ quan giao./.
D. Thúy