Sáng 17/02/2021, tiếp tục Chương trình Phiên họp thứ 8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét báo cáo kết quả bước đầu về việc triển khai chuyên đề giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành”.
Quang cảnh phiên họp
Nhiều bất cập liên quan từ cơ chế, chính sách pháp luật về công tác quy hoạch
Báo cáo tóm tắt tình hình triển khai giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Vũ Hồng Thanh cho biết, đến ngày 15/01/2022 đã nhận đủ báo cáo của Chính phủ và các Bộ, tuy nhiên tiến độ gửi báo cáo của các địa phương vẫn còn chậm, có báo cáo gửi đến Đoàn giám sát được ký ban hành không đúng thẩm quyền; một số báo cáo còn thiếu nội dung, không đúng theo yêu cầu tại Đề cương.
Theo báo cáo kết quả bước đầu về việc triển khai chuyên đề giám sát, hệ thống pháp luật về công tác quy hoạch sau khi Luật Quy hoạch được ban hành đến nay cơ bản đã được ban hành đầy đủ. Tuy nhiên, việc ban hành Nghị định hướng dẫn chi tiết thi hành Luật Quy hoạch đã bị chậm 14 tháng so với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Điều này dẫn đến việc ban hành các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành có liên quan khác cũng không bảo đảm tiến độ. Đồng thời, ảnh hưởng đến tiến độ lập quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch...
Về thời gian hoàn thành các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia thời kỳ 2021-2030, ngay sau khi Luật Quy hoạch được ban hành, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 5/2/2018 về triển khai thi hành Luật. Tuy nhiên, đối với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch vùng thì Nghị quyết 11 không đưa ra thời hạn cụ thể. Nghị quyết 82 của Quốc hội về việc tiếp tục hoàn thiện, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị giao Chính phủ tổ chức lập quy hoạch sử dụng đất quốc gia và kế hoạch sử dụng đất quốc gia giai đoạn 2021-2030 trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV.
Để triển khai lập đồng thời các quy hoạch thời kỳ 2021- 2030 theo khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 751/2019/UBTVQH14, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 69/NQ-CP ngày 13/9/2019 về phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8/2019 (Nghị quyết số 69/NQ-CP).
Trên cơ sở đánh giá khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Quy hoạch, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 119/NQ-CP ngày 27/9/2021 về các nhiệm vụ và giải pháp để nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ lập các quy hoạch thời kỳ 2021-2030 và gia hạn tiến độ hoàn thành lập, thẩm định, phê duyệt các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đến ngày 31/12/2022.
Về kết quả lập, thẩm định và quyết định/phê duyệt các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia thời kỳ 2021- 2030, đến thời điểm này, trong các quy hoạch cấp quốc gia mới có quy hoạch sử dụng đất quốc gia và 4/38 quy hoạch ngành quốc gia được phê duyệt. Tất cả các quy hoạch đều được phê duyệt chậm hơn thời hạn ngày 31/12/2020 theo yêu cầu tại Nghị quyết 11/NQ-CP.
Về quy hoạch vùng, hiện chưa có quy hoạch vùng nào được phê duyệt, mới chỉ có quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long được tổ chức lập quy hoạch vùng theo quy định tại khoản 3 Điều 16 Luật Quy hoạch và được Hội đồng thẩm định thông qua.
Về lập, thẩm định và phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch tỉnh, đến nay, 62/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã hoàn thành lập, trình thẩm định và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch tỉnh, còn lại Thành phố Hồ Chí Minh trình nhiệm vụ lập quy hoạch để thẩm định trong tháng 2/2022.
Báo cáo kết quả bước đầu của Đoàn Giám sát cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế trong việc triển khai lập, thẩm định, quyết định/phê duyệt quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh. Theo đó, những tồn tại, hạn chế trong việc triển khai lập, thẩm định, quyết định/phê duyệt quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh chủ yếu do những bất cập liên quan đến nội dung các văn bản hướng dẫn thi hành và các văn bản chỉ đạo, điều hành và các quy định pháp luật có liên quan.
Ngoài việc ban hành văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành liên quan đến quy hoạch quá chậm, các tồn tại, hạn chế khác phát sinh trong quá trình triển khai lập, thẩm định, quyết định/phê duyệt quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh như: Một số quy định pháp luật liên quan đến chi phí cho hoạt động quy hoạch được ban hành còn chậm; các quy định về đấu thầu lựa chọn tư vấn lập quy hoạch được ban hành trước khi Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư công có hiệu lực; một số quy định hướng dẫn thi hành hoặc văn bản chỉ đạo của các Bộ về nội dung và trình tự, thủ tục lập quy hoạch chưa đồng bộ, thống nhất với tinh thần đổi mới của Luật Quy hoạch và không phù hợp với nguyên tắc sửa đổi, bổ sung các luật, pháp lệnh có quy định liên quan đến quy hoạch đã được Quốc hội khóa 14 thông qua, đã khiến các địa phương gặp nhiều lúng túng trong quá trình lập quy hoạch tỉnh; việc lập quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh tuy đã được đẩy nhanh tiến độ trong thời gian gần đây, nhưng vẫn còn chậm so với yêu cầu tại Nghị quyết số 11/NQ-CP; …
Về Kế hoạch hoạt động của Đoàn giám sát trong thời gian tới, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, Phó trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát cho biết, Đoàn sẽ làm việc với một số Bộ liên quan: Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Công Thương, Giao thông vận tải, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tại Nhà Quốc hội trong khoảng thời gian từ 28/2-4/3/2022.
Đoàn giám sát dự kiến sẽ làm việc với Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và chia thành 3 Đoàn công tác làm việc với 6 địa phương, gồm: Lâm Đồng, Cần Thơ, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Bắc Giang, Quảng Ninh. Dự kiến, Đoàn giám sát sẽ làm việc với Lãnh đạo Chính phủ trong khoảng từ ngày 28-30/3; tổ chức tọa đàm cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát dự kiến từ ngày 4-7/4.; tổ chức các buổi làm việc một số địa phương; tổ chức làm việc với Lãnh đạo Chính phủ và tổ chức tọa đàm cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu chỉ đạo tại phiên họp
Kết quả giám sát phải rõ ràng, minh bạch, quy rõ và xác định trách nhiệm, xem xét trách nhiệm tập thể, cá nhân
Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất cao với Báo cáo bước đầu việc thực hiện giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành” của Đoàn giám sát. Nhiều ý kiến cho rằng, báo cáo đã nêu nhiều khía cạnh, đưa ra nhiều nhận xét, nhận định ban đầu về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực. Đồng thời chỉ rõ 7 hạn chế, tồn tại cũng như phân tích sâu sắc nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế.
Cũng tại phiên họp, một số ý kiến thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, trong quá trình giám sát cũng cần quan tâm đánh giá việc xây dựng vận hành hệ thống thông tin và dữ liệu cho công tác quy hoạch quốc gia; việc điều chỉnh quy hoạch trong thực hiện quy hoạch; triển khai những mảng quy hoạch hiện có được lập trước khi Luật Quy hoạch có hiệu lực cũng cần có đánh giá đầy đủ.
Về công tác chuẩn bị, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, nhiều Bộ, ngành chấp hành nghiêm kế hoạch, đề cương giám sát đã báo cáo tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, cũng còn một số Bộ, ngành, địa phương báo cáo còn chậm, nội dung chưa đầy đủ.
Cơ bản nhất trí với dự kiến kế hoạch triển khai của Đoàn giám sát trong thời gian tới, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng yêu cầu nghiên cứu kỹ kế hoạch làm việc, nội dung làm việc với Bộ, ngành, địa phương, nhất là các địa phương và hình thức khảo sát làm việc với các địa phương.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Đoàn giám sát tiếp thu đầy đủ các ý kiến của thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đánh giá, kết quả bước đầu. Đồng thời, sau cuộc giám sát phải làm rõ được các nội dung như: Danh mục văn bản pháp luật và thời hạn ban hành theo quy định của Luật vừa qua như thế nào? Đối chiếu với danh mục hệ thống quy hoạch thực tế đã làm thì chất lượng và tiến độ các văn bản ra sao? Đánh giá sơ bộ tiến độ và chất lượng quy hoạch; xung quanh việc chấp hành, trình tự, thủ tục ra sao, kể cả 5 bước: Lập, thẩm định, phê duyệt, công bố và tổ chức thực hiện quy hoạch; đánh giá bước đầu chất lượng công tác lập quy hoạch, kể cả việc vận hành và sử dụng cơ sở dữ liệu; đánh giá nguyên nhân khách quan, chủ quan về văn bản pháp luật, về tổ chức thực hiện; quy rõ trách nhiệm và cá thể hóa trách nhiệm...
Về kế hoạch, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Đoàn giám sát tập trung ưu tiên làm việc với các Bộ và lựa chọn trúng vấn đề, kèm theo đó phải xây dựng đề cương chi tiết cho các cuộc làm việc. Đối với các địa phương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với kế hoạch của Đoàn giám sát nhưng lưu ý cần hạn chế đi địa phương, mỗi vùng chỉ nên chọn 1 tỉnh.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, trong năm 2022 Quốc hội tiến hành 04 chuyên đề giám sát, trong đó có 02 cuộc giám sát tối cao của Quốc hội gồm: Việc chấp hành chính sách pháp luật quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực cho đến nay; Vấn đề thực hành tiết kiệm chống lãng phí.
Nhấn mạnh tinh thần chung của Quốc hội khóa XV, kế thừa thành quả, kết quả trong công tác giám sát từ các Quốc hội khóa trước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đang trong quá trình chỉ đạo xây dựng Đề án tiếp tục nâng cao chất lượng của công tác giám sát. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, công tác giám sát năm 2022 được đặc biệt quan tâm, lần đầu tiên đã tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai và không chỉ cơ quan của Quốc hội vào cuộc mà cả 63 Đoàn ĐBQH các tỉnh thành, 63 Hội đồng nhân dân các cấp tham gia chuyên đề giám sát và đặc biệt có sự tham gia của Kiểm toán nhà nước. “Tinh thần hoạt động giám sát phải làm thiết thực, hiệu quả; giám sát phải làm đến nơi đến chốn, có những kết luật rõ ràng, minh bạch, quy rõ và xác định trách nhiệm, xem xét trách nhiệm tập thể, cá nhân. Suy cho cùng, công tác giám sát của Quốc hội là để đảm bảo xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Liên quan đến giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, cần có văn bản hỏa tốc gửi tất cả các đầu mối, các Bộ, ngành và địa phương trong Kế hoạch giám sát đã xác định để đôn đốc thực hiện việc gửi báo cáo bởi đây là dữ liệu đầu vào của Đoàn giám sát.
Khẳng định tầm quan trọng của công tác quy hoạch, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, “quy hoạch phải đi trước một bước”, quy hoạch đảm bảo tốt, đúng tiến độ mới tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội, do đó Đoàn giám sát phải tập trung làm rõ những nội dung trọng tâm của mục tiêu giám sát; chỉ rõ danh mục văn bản pháp luật và thời hạn ban hành theo quy định của luật; đánh giá kỹ lưỡng chất lượng và tiến độ cụ thể của công tác quy hoạch.
Về Kế hoạch hoạt động của Đoàn giám sát trong thời gian tới, Chủ tịch Quốc hội lưu ý Đoàn giám sát có phương án làm việc cụ thể với các Bộ, ngành có liên quan; đối với địa phương tiến hành khảo sát theo phương án chia tổ, lựa chọn cách thức khảo sát phù hợp bảo đảm chất lượng, có báo cáo đầy đủ, kịp thời. Ngoài ra cần tổ chức các tọa đàm cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát.
Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận và đánh giá cao việc triển khai các hoạt động của Đoàn giám sát nói chung và Ủy ban Kinh tế - cơ quan thường trực của Đoàn Giám sát trong thời gian vừa qua. Đồng thời, nhất trí với những nhận xét bước đầu và thống nhất với nhận định việc chậm ban hành văn bản hướng dẫn triển khai các quy hoạch đã kìm hãm sự phát triển của đất nước.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho biết, Ủy ban Thường vụ cơ bản nhất trí với dự kiến kế hoạch triển khai của Đoàn giám sát trong thời gian tới đồng thời yêu cầu nghiên cứu kỹ kế hoạch làm việc, nội dung làm việc với bộ, ngành và các địa phương. Trong đó, lưu ý hình thức khảo sát làm việc với với các địa phương.
| Năm 2022, Quốc hội tiến hành 04 chuyên đề giám sát, trong đó có 02 cuộc giám sát tối cao của Quốc hội, cụ thể: (1) “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021”; (2) “Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021”; (3)“Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021”; (4)“Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành”. |
Phương Ngọc