Tham dự phiên họp có: Phó Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng, đại diện Lãnh đạo Ban Nội chính Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng.
Đại diện Lãnh đạo Thanh tra Kiểm toán nhà nước dự phiên họp.
Tại phiên họp, Phó Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam Trương Ngọc Ánh đã trình bày Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-
ĐCTUBTWMTTQVN giữa UBTVQH, Chính phủ và Đoàn Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam về quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam.
UBTVQH đã cho ý kiến đánh giá kết quả đạt được trong thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-
ĐCTUBTWMTTQVN, những khó khăn, hạn chế cần được phân tích rõ hơn; đánh giá về vai trò chủ trì của MTTQ Việt nam và trách nhiệm phối hợp của các tổ chức thành viên, các cơ quan có liên quan trong triển khai thực hiện giám sát, phản biện xã hội; cho ý kiến về các nhiệm vụ, giải pháp trách nhiệm thực hiện các kiến nghị sửa đổi Nghị quyết liên tịch số 403 và một số văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.
Nhiều ý kiến đóng góp, kiến nghị và phản biện của UBTWMTTQ Việt Nam có giá trị cả về lý luận và thực tiễn được Chính phủ, UBTVQH đánh giá cao; là cơ sở quan trọng để các cơ quan của Quốc hội, của Chính phủ nghiên cứu, tiếp thu, bảo đảm các Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết được thông qua phù hợp với thực tiễn và có tính khả thi cao; các Bộ, ban, ngành thực hiện các quy định trên thực tế bảo đảm hiệu quả; góp phần nâng cao hiệu quả công tác của UBTVQH, Chính phủ và UBTWMTTQ Việt Nam.
Ghi nhận báo cáo được chuẩn bị kỹ lưỡng với đầy đủ số liệu, các nhận định, đánh giá, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường bày tỏ sự đồng tình, thống nhất cao với báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403 giữa UBTVQH, MTTQ Việt Nam và Chính phủ.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường phát biểu tại phiên họp
Ông Bùi Văn Cường nhấn mạnh kết quả trong hoạt động phối hợp giữa UBTVQH với MTTQ Việt Nam là rất hiệu quả. Trong đó có việc trao đổi, thống nhất trong xây dựng kế hoạch giám sát và phản biện xã hội của UBMTTQ Việt Nam hằng năm. Việc phối hợp của MTTQ và các tổ chức thành viên trong việc tham gia các Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội và UBTVQH, các Đoàn đại biểu Quốc hội ở các địa phương cũng rất hiệu quả, đóng góp nhiều ý kiến rất sâu sắc, đầy đủ.
Việc xem xét các loại văn bản thực hiện chính sách, pháp luật của cơ quan có thẩm quyền liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân được MTTQ, UBTVQH và các cơ quan của Quốc hội phối hợp rất chặt chẽ. “Việc xem xét, trả lời kiến nghị từ kết quả giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam, các cơ quan, các tổ chức chính trị xã hội theo quy định của pháp luật cũng có sự phối hợp rất chặt chẽ với UBTVQH, nhất là từ khi UBTVQH hàng tháng xem xét cho ý kiến về việc trả lời kiến nghị của cử tri, đã góp phần quan trọng trong việc củng cố, tăng cường niềm tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước và Quốc hội” - ông Bùi Văn Cường nhấn mạnh.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị cần có những đánh giá sâu sắc hơn, đặc biệt là những kết quả nổi bật, những vướng mắc theo pháp luật, những vướng mắc về Nghị quyết liên tịch 403 chưa đủ rõ. Đề nghị đánh giá kỹ để làm rõ có nội dung nào chồng chéo về phạm vi, đối tượng và địa bàn giám sát của MTTQ với giám sát của UBTVQH và các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội ; đề xuất giải pháp khắc phục.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng hoạt động giải trình của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, kết hợp với phản biện của MTTQ hoặc hoạt động giám sát, phản biển của MTTQ kết hợp với các Đoàn giám sát của Quốc hội ngày càng chặt chẽ hơn, không để chồng chéo, trùng lắp về địa bàn thì sẽ không gây khó khăn cho cơ sở. Ngoài ra, việc chia sẻ, sử dụng kết quả giám sát và phản biện của MTTQ, các tổ chức thành viên và các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội cũng cần phải nêu một cách cụ thể hơn.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu tại phiên họp
Cơ bản tán thành với nội dung báo cáo, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận Đoàn Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bài bản, công phu, trách nhiệm trên cơ sở tổng hợp nội dung báo cáo của UBTVQH, báo cáo của Trung ương các tổ chức thành viên, báo cáo của MTTQ các tỉnh/thành và kết quả nghiên cứu khảo sát, hoạt động thực tế.
Để tiếp tục hoàn thiện báo cáo, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm nổi bật thêm một số nội dung cụ thể. Theo đó, giám sát và phản biện xã hội của MTTQ là một hoạt động cơ bản của MTTQ. Giám sát đã quy định ở trong Hiến pháp nhưng phản biện xã hội thì đến Quyết định số 217-QĐ/TW mới nêu rõ và là một nhiệm vụ quan trọng của MTTQ, các tổ chức thành viên trong tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, xây dựng hệ thống chính trị. Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, giám sát, phản biện xã hội là một hoạt động mang tính Nhân dân, tính dân chủ, tính xây dựng và tính khoa học. Tuy nhiên báo cáo hiện mới đề cập nhiều đến tính Nhân dân, một phần của tính dân chủ, do đó cần làm rõ hơn tính xây dựng và tính khoa học của hoạt động giám sát, phản biện xã hội.
Chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý cần sắp xếp lại các nội dung của báo cáo và các kiến nghị, đề xuất theo hướng: Một là việc quán triệt và thể chế chủ trương của Đảng ta về giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam được thực hiện như thế nào để từ đó đánh giá về nhận thức và thái độ của các tổ chức, cơ quan hữu quan liên quan đến việc này. Chủ tịch Quốc hội cho biết cũng có nơi cấp ủy, chính quyền địa phương cũng không coi trọng vấn đề này. Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy ở đâu coi trọng thì mới làm tốt được công tác mặt trận. Cấp ủy không có lãnh đạo, chỉ đạo thì sẽ rất khó làm.
Một trong những nội dung trọng tâm trong công tác giám sát, phản biện là vấn đề tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Việc triển khai thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW, trực tiếp là Nghị quyết số 04/NQ-TW ngày 30/10/2016, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương (BCHTW) Đảng (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ và gần đây nhất là Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của BCHTW về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" có quy định về phản ảnh, tố giác tội phạm tham nhũng, tiêu cực, vấn đề tự diễn biến, tự chuyển hóa trong nội bộ, nhất là trách nhiệm của Đảng viên và những người đứng đầu.
Theo Chủ tịch Quốc hội phải làm rõ được nhận thức về những vấn đề này và xem xét trong thời gian tới tiếp tục thực hiện như thế nào, tính toán việc có sửa đổi nội dung Nghị quyết liên tịch 403 để bảo đảm phù hợp…
Về tổ chức bộ máy, đội ngũ nhân sự và điều kiện bảo đảm khác, Chủ tịch Quốc hội cho biết không hành chính hóa hoạt động của MTTQ nhưng để thực hiện được nhiệm vụ quyền hạn thì cần phải có cơ chế, tổ chức bộ máy, đầu mối, chế độ thông tin báo cáo… thì mới có thể thực hiện. Ở chiều ngược lại là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức hữu quan hệ thống chính quyền địa phương các cấp từ Trung ương đến địa phương, các sở ngành phải trả lời những vấn đề của MTTQ kiến nghị thì mới bảo đảm được hiệu quả của hoạt động này.
Nêu rõ sức mạnh của giám sát, phải biện chính là từ công khai và minh bạch, Chủ tịch Quốc hội đề nghị MTTQ cần đẩy mạnh công khai thông tin, bên cạnh công khai các nội dung báo cáo Quốc hội thì những vụ việc giám sát, các nội dung giám sát chính sách, giám sát chuyên đề cũng cần phải được công bố rộng khắp, đậm nét. Cùng với các kiến nghị thực hiện và xử lý trách nhiệm thì càng công khai, minh bạch bao nhiêu, giám sát, phản biện của MTTQ càng hiệu lực, hiệu quả bấy nhiêu ./.
Thanh Trang