03/11/2023
Xem cỡ chữ
Đọc bài viết
In trang
Công khai kết quả kiểm toán Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội; việc thực hiện các chính sách đầu tư phát triển theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 (sav.gov.vn) - Kiểm toán nhà nước (KTNN) vừa hoàn thành cuộc kiểm toán Chuyên đề công tác lập, phân bổ vốn đầu tư Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội; việc thực hiện các chính sách đầu tư phát triển theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội khóa XV.Cuộc kiểm toán được triển khai từ ngày 29/5/2023 đến 22/7/2023 tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và 02 dự án đầu tư xây dựng do UBND tỉnh An Giang, Đồng Tháp làm chủ đầu tư. Kết quả kiểm toán cho thấy các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã chủ động, tích cực thực hiện các nhiệm vụ theo thẩm quyền, trách nhiệm được phân công tại Chương trình, song việc triển khai thực hiện vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế.
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, tại kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội khóa XV đã ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nhằm góp phần đưa nền kinh tế sớm vượt qua khó khăn, bắt nhịp với đà phục hồi kinh tế toàn cầu, đồng thời tạo nền tảng và điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo, nâng cao hiệu quả, năng suất lao động, sức cạnh tranh, năng lực nội tại và tính tự chủ trong trung và dài hạn, trợ giúp an sinh xã hội.
Theo đó, chính sách đầu tư phát triển của Chương trình, tăng chi đầu tư phát triển từ nguồn NSNN tối đa 176 nghìn tỷ đồng, tập trung trong 2 năm 2022 - 2023, cụ thể:
Về y tế, bố trí tối đa 14 nghìn tỷ đồng để đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, hiện đại hóa hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng...
Về an sinh xã hội, lao động, việc làm: cấp 5 nghìn tỷ đồng (cấp bù lãi suất và phí quản lý 2 nghìn tỷ đồng, hỗ trợ lãi suất tối đa 3 nghìn tỷ đồng); đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng và hiện đại hóa các cơ sở trợ giúp xã hội, đào tạo, dạy nghề, giải quyết việc làm tối đa 3,15 nghìn tỷ đồng.
Về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh: Hỗ trợ lãi suất (2%/năm) tối đa 40 nghìn tỷ đồng thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại cho một số ngành, lĩnh vực quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã; cấp vốn điều lệ cho Quỹ Hỗ trợ phát triển du lịch tối đa 300 tỷ đồng.
Về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng: bổ sung tối đa 113,55 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư từ NSNN để phát triển kết cấu hạ tầng: giao thông, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển...
Bất cập, hạn chế trong công tác tham mưu triển khai thực hiện Chương trình
Kết quả kiểm toán cho thấy, sau ¾ thời gian (khoảng 1,5 năm) thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 và Nghị quyết số 11/NQ-CP, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã tích cực chủ động thực hiện các nhiệm vụ theo thẩm quyền, trách nhiệm được phân công tại Chương trình.
Công tác lập, phân bổ vốn đầu tư, việc thực hiện các chính sách đầu tư phát triển cơ bản phù hợp với cơ chế, chính sách đầu tư phát triển trong Nghị quyết số 43/2022/QH15 và các quy định hiện hành khác có liên quan.
Thủ tướng Chính phủ đã giao cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương trong 02 năm (2022, 2023) là 130.217,78 tỷ đồng (không bao gồm cấp bù chênh lệch lãi suất 2%/năm và cấp cho Ngân hàng Chính sách xã hội) với 01 nhiệm vụ và 264 dự án, đạt 99% so với hạn mức vốn Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Tuy nhiên, kết quả kiểm toán cũng đã chỉ ra những hạn chế, tồn tại cần khắc phục trong công tác tham mưu triển khai thực hiện Chương trình.
Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Việc tham mưu xây dựng Chương trình, danh mục và mức vốn dự kiến bố trí cho các dự án thuộc lĩnh vực y tế mới chỉ xác định được các địa phương, các tuyến y tế cơ sở và y tế dự phòng, trung tâm kiểm soát bệnh tật, bệnh viện, viện cấp trung ương cần đầu tư. Do vậy phải thực hiện rà soát, đánh giá thực trạng để đề xuất lại danh mục dự án. Việc này dẫn đến quá trình rà soát, xây dựng danh mục dự án mất nhiều thời gian, làm chậm công tác phân bổ vốn của Chương trình.
Bên cạnh đó, việc thông báo tổng mức vốn, chi tiết danh mục và mức vốn dự kiến cho từng nhiệm vụ, dự án của từng bộ, cơ quan trung ương và địa phương còn chưa đáp ứng tiến độ theo yêu cầu; thời gian trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về phương án phân bổ số vốn còn lại của Chương trình để bố trí cho các dự án thuộc Chương trình không bảo đảm yêu cầu trước ngày 31/3/2023 theo quy định tại Nghị quyết số 69/2022/QH15 của Quốc hội.
Mặt khác, việc ban hành hướng dẫn thực hiện cơ thế đặc thù về chỉ định thầu theo các Nghị quyết của Quốc hội còn chậm và chưa đáp ứng đầy đủ nhiệm vụ được giao.
Việc tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ phân cấp ủy quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện các đoạn tuyến đường cao tốc theo hình thực đầu tư công đi qua địa bàn còn chậm theo quy định tại Nghị quyết số 11/NQ-CP; chưa tham mưu xây dựng tiêu chí để đánh giá về năng lực quản lý của địa phương như kinh nghiệm, năng lực gắn với quản lý đầu tư dự án có quy mô tương tự, trình độ quản lý, số lượng cán bộ quản lý, chuyên môn.
Đối với Bộ Tài chính: Trong tổng số mức vốn chi đầu tư phát triển vốn NSTW giao cho Chương trình năm 2022 là 38.155,35 tỷ đồng, trong đó bổ sung cho các dự án đầu tư thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn là 19.570,45 tỷ đồng, bổ sung cho các nhiệm vụ thuộc Chương trình là 18.584,91 tỷ đồng, Bộ Tài chính chưa có phương án, đề xuất giải pháp để theo dõi giải ngân nguồn vốn của Chương trình nên việc tổng hợp riêng số vốn giải ngân từ Chương trình năm 2022 cho các dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn gặp khó khăn, do các dự án trên được giao vốn hòa chung nguồn của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và nguồn vốn được bổ sung từ nguồn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Nhiều dự án triển khai chậm, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn thấp
Kết quả kiểm toán cũng cho thấy, đa số các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chủ yếu đăng ký các dự án chưa có trong kế hoạch vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025 (255/264 dự án) nên tính sẵn sàng và khả năng hấp thụ vốn không cao.
Một số bộ, cơ quan và địa phương chưa chủ động tích cực và kịp thời thực hiện các nội dung, nhiệm vụ theo yêu cầu; các bộ, cơ quan trung ương, địa phương chậm giao vốn, chậm thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư, chậm triển khai thi công các dự án.
Đáng chú ý, việc giải ngân nguồn vốn thuộc Chương trình phải đảm bảo hoàn thành trong năm 2022, 2023, tuy nhiên kết quả thực hiện đến thời điểm kiểm toán (30/6/2023), đã hết ¾ thời gian thực hiện Chương trình, chỉ còn khoảng 06 tháng để triển khai thực hiện, nhưng đối với các dự án thuộc chính sách đầu tư phát triển mới chỉ thực hiện giải ngân được 24.143 tỷ đồng, đạt 18,4% so với tổng số vốn đã giao.
Trong tổng số 219 dự án được Thông báo danh mục và mức vốn để hoàn thiện thủ tục đầu tư, phê duyệt chủ trương đầu tư tại Văn bản số 450/TTg-KTTH ngày 20/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ, có 50 dự án chậm so với mốc yêu cầu tại Mục 3 Văn bản số 450/TTg-KTTH ngày 20/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Đến ngày 28/6/2022 còn 25 dự án thuộc các bộ, địa phương chưa đề xuất giao vốn giai đoạn, gồm: An Giang, Khánh Hoà, Bình Thuận, Bà Rịa Vũng Tàu, Thanh Hoá, TP Cần Thơ, Bộ NN&PTNT, Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Có 50 dự án chậm hoàn thiện thủ tục đầu tư là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chậm báo cáo UBTVQH xem xét theo quy định tại Nghị quyết số 69/2022/QH15.
Đến nay còn lại 45 dự án mới được Quốc hội đồng ý phân bổ 13.369,5 tỷ đồng số vốn còn lại của Chương trình cho các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương để thực hiện các dự án đủ thủ tục đầu tư tại Nghị quyết số 93/2023/QH15; có 04 dự án không được Quốc hội tiếp tục phân bổ vốn; 01 dự án được Quốc hội cho phép tiếp tục hoàn thiện thủ tục đầu tư.
Bên cạnh đó, tỷ lệ bố trí và giải ngân nguồn vốn đối ứng của địa phương chưa phù hợp với tỷ lệ bố trí và giải ngân nguồn vốn NSTW, cụ thể tổng số vốn NSTW đã được phân bổ 81.801/116.848 tỷ đồng đạt 70% nhưng tổng số vốn NSĐP mới chỉ bố trí là 422,6/17.436 tỷ đồng đạt 2,4%, đặc biệt tại một số dự án đường bộ cao tốc có quy mô và tổng mức đầu tư lớn, số vốn ngân sách địa phương bố trí là 0%.
Tính đến ngày 30/6/2023, lũy kế giải ngân của các dự án là 24.143,507 tỷ đồng mới đạt 18,4% so với tổng vốn đã giao cho các dự án thuộc Chương trình, còn 21 dự án chưa được các bộ, cơ quan trung ương và địa phương phân bổ vốn năm, 59 dự án có số giải ngân đến thời điểm kiểm toán là 0%; chính sách cấp bù lãi suất 5.000 tỷ đổng giải ngân đạt 22,9%, chính sách Hỗ trợ lãi suất (2%/năm) 40.000 tỷ đồng giải ngân đạt 0,7%. Do vậy áp lực giải ngân số vốn còn lại của Chương trình trong 6 tháng còn lại của năm 2023 theo quy định của Nghị quyết số 43/2022/QH15 là rất lớn và việc thực hiện giải ngân toàn bộ số vốn theo cam kết của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương là khó khả thi hoàn thành trong 2 năm 2022 và 2023 theo quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã đề ra (Chính sách, giải pháp hỗ trợ phải khả thi, kịp thời, hiệu quả, thời gian thực hiện chủ yếu trong 2 năm 2022 và 2023 với lộ trình thích hợp để nâng cao năng lực phòng, chống dịch COVID-19, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; nguồn lực đưa ra có khả năng giải ngân, hấp thụ nhanh).
Kiến nghị nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn Chương trình
Qua kiểm toán, KTNN kiến nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chấn chỉnh, rút kinh nghiệm, khắc phục những tồn tại, hạn chế trong việc triển khai thực hiện Chương trình; kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương hoàn thiện cơ chế, chính sách, văn bản quản lý điều hành nhằm thực hiện tốt Chương trình, phát huy hiệu quả sử dụng nguồn vốn của Chương trình, đảm bảo mục tiêu theo Nghị quyết của Quốc hội. Một số kiến nghị nổi bật như sau:
Đối với 02 dự án đầu tư được kiểm toán chi tiết: KTNN kiến nghị xử lý tài chính 5,201 tỷ đồng (Thu hồi nộp NSNN hơn 520 triệu đồng; giảm dự toán, giảm thanh toán 4,680 tỷ đồng); rà soát, giảm giá trị hợp đồng còn lại hơn 294 triệu đồng; kiến nghị xử lý khác hơn 631 triệu đồng.
Đối với Bộ Kế hoạch đầu tư, KTNN kiến nghị:
Chấn chỉnh, rút kinh nghiệm trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao theo Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 của Chính phủ; khắc phục các hạn chế, tồn tại đã được nêu trong báo cáo.
Nghiên cứu xây dựng tiêu chí về năng lực của các địa phương được phân cấp làm cơ quan chủ quản thực hiện các đoạn tuyến đường cao tốc theo hình thức đầu tư công đi qua địa bàn thuộc Chương trình, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét trong trường hợp cần thiết ban hành để làm căn cứ cơ sở giám sát, kiểm tra trong quá trình thực hiện nhằm chuẩn hóa năng lực của các đơn vị, đảm bảo tính đồng bộ trong triển khai thực hiện các dự án.
Nghiên cứu xây dựng tiêu chí đánh giá dự án hạ tầng quan trọng có quy mô lớn được nêu trong cơ chế đặc thù về chỉ định thầu quy định tại khoản 1 Điều 5 Nghị quyết số 43/2022/QH15 báo cáo Chính phủ xem xét nếu cần thiết trong phạm vi thẩm quyền ban hành hướng dẫn.
Rà soát, đôn đốc các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa phân bổ vốn năm cho các dự án khẩn trương hoàn thiện thủ tục chuẩn bị đầu tư để giao vốn triển khai thực hiện dự án, đẩy nhanh tiến độ sớm hoàn thành dự án cũng như giải ngân nguồn vốn của Chương trình; đôn đốc các địa phương kịp thời bố trí và giải ngân nguồn vốn đối ứng tương ứng tỷ lệ nguồn vốn đã cam kết.
Tham mưu báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ: Chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân liên quan và xem xét xử lý theo quy định đối với việc chậm hoàn thiện thủ tục đầu tư dẫn đến thực hiện dự án chậm, giải ngân vốn đạt tỷ lệ thấp.
Đối với Bộ Tài chính: KTNN kiến nghị chấn chỉnh, rút kinh nghiệm trong việc chưa kịp thời tham mưu, hướng dẫn các đơn vị theo dõi, tổng hợp số giải ngân năm 2022 thuộc nguồn vốn của Chương trình. Tiếp tục phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu tham mưu, báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến quyết định đối với việc tổng hợp theo dõi số giải ngân nguồn vốn của Chương trình được giao năm 2022 và số giải ngân nguồn vốn của Chương trình điều chỉnh với nguồn vốn thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo./.
Hà Linh
(sav.gov.vn) - Kiểm toán nhà nước (KTNN) vừa hoàn thành cuộc kiểm toán Chuyên đề công tác lập, phân bổ vốn đầu tư Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội; việc thực hiện các chính sách đầu tư phát triển theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội khóa XV.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet
Cuộc kiểm toán được triển khai từ ngày 29/5/2023 đến 22/7/2023 tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và 02 dự án đầu tư xây dựng do UBND tỉnh An Giang, Đồng Tháp làm chủ đầu tư. Kết quả kiểm toán cho thấy các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã chủ động, tích cực thực hiện các nhiệm vụ theo thẩm quyền, trách nhiệm được phân công tại Chương trình, song việc triển khai thực hiện vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế.
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, tại kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội khóa XV đã ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nhằm góp phần đưa nền kinh tế sớm vượt qua khó khăn, bắt nhịp với đà phục hồi kinh tế toàn cầu, đồng thời tạo nền tảng và điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo, nâng cao hiệu quả, năng suất lao động, sức cạnh tranh, năng lực nội tại và tính tự chủ trong trung và dài hạn, trợ giúp an sinh xã hội.
Theo đó, chính sách đầu tư phát triển của Chương trình, tăng chi đầu tư phát triển từ nguồn NSNN tối đa 176 nghìn tỷ đồng, tập trung trong 2 năm 2022 - 2023, cụ thể:
Về y tế, bố trí tối đa 14 nghìn tỷ đồng để đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, hiện đại hóa hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng...
Về an sinh xã hội, lao động, việc làm: cấp 5 nghìn tỷ đồng (cấp bù lãi suất và phí quản lý 2 nghìn tỷ đồng, hỗ trợ lãi suất tối đa 3 nghìn tỷ đồng); đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng và hiện đại hóa các cơ sở trợ giúp xã hội, đào tạo, dạy nghề, giải quyết việc làm tối đa 3,15 nghìn tỷ đồng.
Về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh: Hỗ trợ lãi suất (2%/năm) tối đa 40 nghìn tỷ đồng thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại cho một số ngành, lĩnh vực quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã; cấp vốn điều lệ cho Quỹ Hỗ trợ phát triển du lịch tối đa 300 tỷ đồng.
Về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng: bổ sung tối đa 113,55 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư từ NSNN để phát triển kết cấu hạ tầng: giao thông, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển...
Bất cập, hạn chế trong công tác tham mưu triển khai thực hiện Chương trình
Kết quả kiểm toán cho thấy, sau ¾ thời gian (khoảng 1,5 năm) thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 và Nghị quyết số 11/NQ-CP, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã tích cực chủ động thực hiện các nhiệm vụ theo thẩm quyền, trách nhiệm được phân công tại Chương trình.
Công tác lập, phân bổ vốn đầu tư, việc thực hiện các chính sách đầu tư phát triển cơ bản phù hợp với cơ chế, chính sách đầu tư phát triển trong Nghị quyết số 43/2022/QH15 và các quy định hiện hành khác có liên quan.
Thủ tướng Chính phủ đã giao cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương trong 02 năm (2022, 2023) là 130.217,78 tỷ đồng (không bao gồm cấp bù chênh lệch lãi suất 2%/năm và cấp cho Ngân hàng Chính sách xã hội) với 01 nhiệm vụ và 264 dự án, đạt 99% so với hạn mức vốn Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Tuy nhiên, kết quả kiểm toán cũng đã chỉ ra những hạn chế, tồn tại cần khắc phục trong công tác tham mưu triển khai thực hiện Chương trình.
Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Việc tham mưu xây dựng Chương trình, danh mục và mức vốn dự kiến bố trí cho các dự án thuộc lĩnh vực y tế mới chỉ xác định được các địa phương, các tuyến y tế cơ sở và y tế dự phòng, trung tâm kiểm soát bệnh tật, bệnh viện, viện cấp trung ương cần đầu tư. Do vậy phải thực hiện rà soát, đánh giá thực trạng để đề xuất lại danh mục dự án. Việc này dẫn đến quá trình rà soát, xây dựng danh mục dự án mất nhiều thời gian, làm chậm công tác phân bổ vốn của Chương trình.
Bên cạnh đó, việc thông báo tổng mức vốn, chi tiết danh mục và mức vốn dự kiến cho từng nhiệm vụ, dự án của từng bộ, cơ quan trung ương và địa phương còn chưa đáp ứng tiến độ theo yêu cầu; thời gian trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về phương án phân bổ số vốn còn lại của Chương trình để bố trí cho các dự án thuộc Chương trình không bảo đảm yêu cầu trước ngày 31/3/2023 theo quy định tại Nghị quyết số 69/2022/QH15 của Quốc hội.
Mặt khác, việc ban hành hướng dẫn thực hiện cơ thế đặc thù về chỉ định thầu theo các Nghị quyết của Quốc hội còn chậm và chưa đáp ứng đầy đủ nhiệm vụ được giao.
Việc tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ phân cấp ủy quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện các đoạn tuyến đường cao tốc theo hình thực đầu tư công đi qua địa bàn còn chậm theo quy định tại Nghị quyết số 11/NQ-CP; chưa tham mưu xây dựng tiêu chí để đánh giá về năng lực quản lý của địa phương như kinh nghiệm, năng lực gắn với quản lý đầu tư dự án có quy mô tương tự, trình độ quản lý, số lượng cán bộ quản lý, chuyên môn.
Đối với Bộ Tài chính: Trong tổng số mức vốn chi đầu tư phát triển vốn NSTW giao cho Chương trình năm 2022 là 38.155,35 tỷ đồng, trong đó bổ sung cho các dự án đầu tư thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn là 19.570,45 tỷ đồng, bổ sung cho các nhiệm vụ thuộc Chương trình là 18.584,91 tỷ đồng, Bộ Tài chính chưa có phương án, đề xuất giải pháp để theo dõi giải ngân nguồn vốn của Chương trình nên việc tổng hợp riêng số vốn giải ngân từ Chương trình năm 2022 cho các dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn gặp khó khăn, do các dự án trên được giao vốn hòa chung nguồn của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và nguồn vốn được bổ sung từ nguồn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Nhiều dự án triển khai chậm, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn thấp
Kết quả kiểm toán cũng cho thấy, đa số các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chủ yếu đăng ký các dự án chưa có trong kế hoạch vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025 (255/264 dự án) nên tính sẵn sàng và khả năng hấp thụ vốn không cao.
Một số bộ, cơ quan và địa phương chưa chủ động tích cực và kịp thời thực hiện các nội dung, nhiệm vụ theo yêu cầu; các bộ, cơ quan trung ương, địa phương chậm giao vốn, chậm thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư, chậm triển khai thi công các dự án.
Đáng chú ý, việc giải ngân nguồn vốn thuộc Chương trình phải đảm bảo hoàn thành trong năm 2022, 2023, tuy nhiên kết quả thực hiện đến thời điểm kiểm toán (30/6/2023), đã hết ¾ thời gian thực hiện Chương trình, chỉ còn khoảng 06 tháng để triển khai thực hiện, nhưng đối với các dự án thuộc chính sách đầu tư phát triển mới chỉ thực hiện giải ngân được 24.143 tỷ đồng, đạt 18,4% so với tổng số vốn đã giao.
Trong tổng số 219 dự án được Thông báo danh mục và mức vốn để hoàn thiện thủ tục đầu tư, phê duyệt chủ trương đầu tư tại Văn bản số 450/TTg-KTTH ngày 20/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ, có 50 dự án chậm so với mốc yêu cầu tại Mục 3 Văn bản số 450/TTg-KTTH ngày 20/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Đến ngày 28/6/2022 còn 25 dự án thuộc các bộ, địa phương chưa đề xuất giao vốn giai đoạn, gồm: An Giang, Khánh Hoà, Bình Thuận, Bà Rịa Vũng Tàu, Thanh Hoá, TP Cần Thơ, Bộ NN&PTNT, Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
Có 50 dự án chậm hoàn thiện thủ tục đầu tư là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chậm báo cáo UBTVQH xem xét theo quy định tại Nghị quyết số 69/2022/QH15.
Đến nay còn lại 45 dự án mới được Quốc hội đồng ý phân bổ 13.369,5 tỷ đồng số vốn còn lại của Chương trình cho các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương để thực hiện các dự án đủ thủ tục đầu tư tại Nghị quyết số 93/2023/QH15; có 04 dự án không được Quốc hội tiếp tục phân bổ vốn; 01 dự án được Quốc hội cho phép tiếp tục hoàn thiện thủ tục đầu tư.
Bên cạnh đó, tỷ lệ bố trí và giải ngân nguồn vốn đối ứng của địa phương chưa phù hợp với tỷ lệ bố trí và giải ngân nguồn vốn NSTW, cụ thể tổng số vốn NSTW đã được phân bổ 81.801/116.848 tỷ đồng đạt 70% nhưng tổng số vốn NSĐP mới chỉ bố trí là 422,6/17.436 tỷ đồng đạt 2,4%, đặc biệt tại một số dự án đường bộ cao tốc có quy mô và tổng mức đầu tư lớn, số vốn ngân sách địa phương bố trí là 0%.
Tính đến ngày 30/6/2023, lũy kế giải ngân của các dự án là 24.143,507 tỷ đồng mới đạt 18,4% so với tổng vốn đã giao cho các dự án thuộc Chương trình, còn 21 dự án chưa được các bộ, cơ quan trung ương và địa phương phân bổ vốn năm, 59 dự án có số giải ngân đến thời điểm kiểm toán là 0%; chính sách cấp bù lãi suất 5.000 tỷ đổng giải ngân đạt 22,9%, chính sách Hỗ trợ lãi suất (2%/năm) 40.000 tỷ đồng giải ngân đạt 0,7%. Do vậy áp lực giải ngân số vốn còn lại của Chương trình trong 6 tháng còn lại của năm 2023 theo quy định của Nghị quyết số 43/2022/QH15 là rất lớn và việc thực hiện giải ngân toàn bộ số vốn theo cam kết của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương là khó khả thi hoàn thành trong 2 năm 2022 và 2023 theo quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã đề ra (Chính sách, giải pháp hỗ trợ phải khả thi, kịp thời, hiệu quả, thời gian thực hiện chủ yếu trong 2 năm 2022 và 2023 với lộ trình thích hợp để nâng cao năng lực phòng, chống dịch COVID-19, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; nguồn lực đưa ra có khả năng giải ngân, hấp thụ nhanh).
Kiến nghị nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn Chương trình
Qua kiểm toán, KTNN kiến nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chấn chỉnh, rút kinh nghiệm, khắc phục những tồn tại, hạn chế trong việc triển khai thực hiện Chương trình; kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương hoàn thiện cơ chế, chính sách, văn bản quản lý điều hành nhằm thực hiện tốt Chương trình, phát huy hiệu quả sử dụng nguồn vốn của Chương trình, đảm bảo mục tiêu theo Nghị quyết của Quốc hội. Một số kiến nghị nổi bật như sau:
Đối với 02 dự án đầu tư được kiểm toán chi tiết: KTNN kiến nghị xử lý tài chính 5,201 tỷ đồng (Thu hồi nộp NSNN hơn 520 triệu đồng; giảm dự toán, giảm thanh toán 4,680 tỷ đồng); rà soát, giảm giá trị hợp đồng còn lại hơn 294 triệu đồng; kiến nghị xử lý khác hơn 631 triệu đồng.
Đối với Bộ Kế hoạch đầu tư, KTNN kiến nghị:
Chấn chỉnh, rút kinh nghiệm trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao theo Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 của Chính phủ; khắc phục các hạn chế, tồn tại đã được nêu trong báo cáo.
Nghiên cứu xây dựng tiêu chí về năng lực của các địa phương được phân cấp làm cơ quan chủ quản thực hiện các đoạn tuyến đường cao tốc theo hình thức đầu tư công đi qua địa bàn thuộc Chương trình, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét trong trường hợp cần thiết ban hành để làm căn cứ cơ sở giám sát, kiểm tra trong quá trình thực hiện nhằm chuẩn hóa năng lực của các đơn vị, đảm bảo tính đồng bộ trong triển khai thực hiện các dự án.
Nghiên cứu xây dựng tiêu chí đánh giá dự án hạ tầng quan trọng có quy mô lớn được nêu trong cơ chế đặc thù về chỉ định thầu quy định tại khoản 1 Điều 5 Nghị quyết số 43/2022/QH15 báo cáo Chính phủ xem xét nếu cần thiết trong phạm vi thẩm quyền ban hành hướng dẫn.
Rà soát, đôn đốc các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa phân bổ vốn năm cho các dự án khẩn trương hoàn thiện thủ tục chuẩn bị đầu tư để giao vốn triển khai thực hiện dự án, đẩy nhanh tiến độ sớm hoàn thành dự án cũng như giải ngân nguồn vốn của Chương trình; đôn đốc các địa phương kịp thời bố trí và giải ngân nguồn vốn đối ứng tương ứng tỷ lệ nguồn vốn đã cam kết.
Tham mưu báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ: Chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương, địa phương tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân liên quan và xem xét xử lý theo quy định đối với việc chậm hoàn thiện thủ tục đầu tư dẫn đến thực hiện dự án chậm, giải ngân vốn đạt tỷ lệ thấp.
Đối với Bộ Tài chính: KTNN kiến nghị chấn chỉnh, rút kinh nghiệm trong việc chưa kịp thời tham mưu, hướng dẫn các đơn vị theo dõi, tổng hợp số giải ngân năm 2022 thuộc nguồn vốn của Chương trình. Tiếp tục phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu tham mưu, báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến quyết định đối với việc tổng hợp theo dõi số giải ngân nguồn vốn của Chương trình được giao năm 2022 và số giải ngân nguồn vốn của Chương trình điều chỉnh với nguồn vốn thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo./.
Hà Linh