Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương tham dự Diễn đàn. Ảnh: P. THẮNG
Kết quả kiểm toán là cơ sở để Quốc hội sử dụng trong giám sát
Tại Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát, diễn ra ngày 06/8, Kiểm toán nhà nước (KTNN) đã gửi đến Diễn đàn tham luận về “Tăng cường sự gắn kết giữa hoạt động giám sát của Quốc hội với hoạt động kiểm toán”.
Theo đó, thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo luật định, hằng năm, ngay từ khâu xây dựng kế hoạch kiểm toán, KTNN đã chủ động bám sát chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) để xây dựng kế hoạch kiểm toán hằng năm và trung hạn, chủ động xây dựng phương án tổ chức kiểm toán phù hợp thời gian thực hiện các chuyên đề giám sát tối cao của Quốc hội.
Trên cơ sở đó, trong các năm gần đây, KTNN đã triển khai kiểm toán nhiều chuyên đề toàn Ngành phục vụ các hoạt động giám sát của Quốc hội, các ủy ban của Quốc hội, cụ thể như: Chuyên đề việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19 và các chính sách hỗ trợ; Chuyên đề việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; Chuyên đề đánh giá hiệu quả của chính sách ưu đãi và hỗ trợ về thuế, đất đai, bảo vệ môi trường cho phát triển và sử dụng năng lượng tái tạo theo Quyết định số 2068/QĐ-TTg ngày 25/11/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng tái tạo của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Chuyên đề “Công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản giai đoạn 2017-2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường và các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương”; Chuyên đề việc quản lý, sử dụng kinh phí bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2023...
Thông qua hoạt động kiểm toán đánh giá việc tuân thủ pháp luật và chấp hành các quy định về quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của các đơn vị được kiểm toán, KTNN đã kịp thời phát hiện các sai phạm, hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để kiến nghị chấn chỉnh, xử lý theo quy định. Điều này đã được Quốc hội, UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội sử dụng khi thực hiện giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc ngành, lĩnh vực được phân công.
Cùng với đó, khi có yêu cầu của Quốc hội, UBTVQH, KTNN đã thực hiện điều chỉnh đối với các kế hoạch kiểm toán hằng nằm hoặc điều chỉnh đối với nội dung các cuộc kiểm toán, từ đó có các thông tin báo cáo Quốc hội, UBTVQH, nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết trong việc giám sát, đánh giá chính sách và xây dựng các chiến lược quốc gia phục vụ mục tiêu quản lý nhà nước, phát triển kinh tế, ổn định xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng.
Theo số liệu thống kê giai đoạn từ năm 2020-2025, KTNN đã cung cấp 118 báo cáo kiểm toán, 7 báo cáo theo đề cường giám sát và gửi cho các đoàn giám sát của Quốc hội phục vụ hoạt động giám sát. Ngoài ra, thực hiện Nghị quyết số 74/2022/QH15 ngày 15/11/2022 của Quốc hội về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, KTNN đã hoàn thành việc triển khai Hệ thống công khai Báo cáo kiểm toán của KTNN để cung cấp Báo cáo kiểm toán đến Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội theo hình thức điện tử.
Theo đó, từ năm 2022 đến nay, KTNN đã số hóa và cung cấp 581 báo cáo kiểm toán trên cổng thông tin điện tử để các đại biểu Quốc hội có thể truy cập hệ thống khai thác phục vụ hoạt động giám sát.
Thông qua hoạt động kiểm toán, nhất là hoạt động kiểm toán Báo cáo quyết toán ngân sách được triển khai từ trung ương đến địa phương, KTNN đã báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm và kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán với Quốc hội, UBTVQH; gửi báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm và kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán cho Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội theo quy định làm cơ sở để Quốc hội, UBTVQH và các Ủy ban của Quốc hội sử dụng trong giám sát Báo cáo của Chính phủ về quyết toán ngân sách nhà nước.
Bên cạnh đó, thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN cũng chỉ rõ thực trạng áp dụng các quy định pháp luật về quản lý tài chính công, tài sản công, chỉ ra những điểm nghẽn, vướng mắc, bất cập trong quản lý sử dụng nguồn lực tài chính công, tài sản công quốc gia, về chính sách tài khóa, tiền tệ, nợ công… Qua đó, giúp các cơ quan của Quốc hội có thêm thông tin đưa ra ý kiến thẩm tra, cho ý kiến đối với các dự án luật, pháp lệnh được phân công; góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực của Quốc hội trong việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về tài chính, ngân sách; cung cấp thông tin cho Quốc hội trong giám sát văn bản quy phạm pháp luật theo chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền.
Đặc biệt, trong các năm gần đây, các đoàn giám sát của Quốc hội khi thành lập đều có lãnh đạo KTNN tham gia với tư cách là thành viên. Thông qua đó, các đồng chí lãnh đạo KTNN luôn nắm bắt đầy đủ thông tin để chỉ đạo các hoạt động kiểm toán của KTNN bám sát theo nội dung giám sát chuyên đề của Quốc hội.
Mặt khác, trên cơ sở kinh nghiệm và kết quả kiểm toán, lãnh đạo KTNN đã cung cấp thông tin và các vấn liên quan đối với lĩnh vực giám sát để giúp đoàn giám sát thực hiện nhiệm vụ “đúng”, “trúng”, đi vào chiều sâu đối với những vấn đề cử tri và nhân dân quan tâm.
Quang cảnh Diễn đàn. Ảnh: P. THẮNG
Hoàn thiện chính sách pháp luật trên cơ sở kết luận, kiến nghị kiểm toán
Nhận thức được tầm quan trọng đối với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung và chính sách quản trị của các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương nói riêng, KTNN luôn xác định nhiệm vụ trọng tâm của hoạt động kiểm toán là phát hiện những bất cập về cơ chế chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công để kịp thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, rào cản trong thực thi pháp luật, góp phần thúc đẩy sự phát triển mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Kết quả kiểm toán giai đoạn 2020-2025 cho thấy, KTNN đã kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ 1.064 văn bản quy phạm pháp luật (14 luật, 35 nghị định, 18 quyết định, 101 thông tư và 896 văn bản khác), đồng thời các cơ quan có thẩm quyền đã thực hiện theo kiến nghị kiểm toán, trong đó đã rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ 430 văn bản, chiếm 40%.
Việc thực hiện các kiến nghị của KTNN về hoàn thiện cơ chế, chính sách đã góp phần siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính; giúp các đơn vị được kiểm toán, các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý của địa phương và đơn vị mình.
Bên cạnh đó, thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN đã cung cấp thông tin xác thực về tình hình quản lý, điều hành ngân sách, tiền và tài sản nhà nước cho Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội phục vụ công tác xây dựng pháp luật; kiến nghị Quốc hội, Chính phủ nghiên cứu, sửa đổi nhiều luật, các văn bản quy phạm pháp luật góp phần sửa đổi, hoàn thiện các cơ chế, chính sách pháp luật, nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.
Cùng với việc tích cực tham gia hoạt động giám sát của Quốc hội, hoạt động của KTNN cũng chịu sự giám sát của Quốc hội, UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội.
Trong các năm qua, Quốc hội, UBTVQH, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban Quốc hội, đại biểu Quốc hội luôn quan tâm, theo dõi và giám sát theo chức năng nhiệm vụ với mọi hoạt động của KTNN, góp phần giúp hoạt động kiểm toán của KTNN ngày càng công khai, minh bạch, chất lượng và hiệu quả.
Hoạt động kiểm toán đã góp phần tích cực, hiệu quả vào công tác giám sát của Quốc hội. Ảnh: TL
Góp phần chủ động xử lý từ sớm, từ xa, hạn chế rủi ro, thất thoát, lãng phí
Để tăng cường sự gắn kết giữa hoạt động giám sát của Quốc hội với hoạt động kiểm toán, KTNN xác định, trước hết cần tiếp tục bám sát yêu cầu giám sát của Quốc hội, UBTVQH trong xây dựng kế hoạch kiểm toán trung hạn và kế hoạch kiểm toán hằng năm để kiểm toán các chủ đề lớn gắn với việc quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, những vấn đề dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, những vấn đề quan trọng của đất nước, phục vụ tích cực cho các hoạt động của Quốc hội về lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Đồng thời, xây dựng kế hoạch và phương án tổ chức kiểm toán hằng năm khoa học, hiệu quả; giảm số cuộc, đầu mối kiểm toán để tập trung nâng cao chất lượng và hiệu quả kiểm toán, tăng số lượng các cuộc kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước hằng năm của các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030; bố trí kế hoạch kiểm toán hợp lý để kịp thời và cung cấp đầy đủ thông tin, số liệu kiểm toán phục vụ cho các cuộc giám sát chuyên đề của Quốc hội và UBTVQH bảo đảm chất lượng.
KTNN cũng ưu tiên thực hiện các nhiệm vụ kiểm toán được giao tại các Nghị quyết của Quốc hội, UBTVQH về dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước, tài sản công, các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia và Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội nhằm chủ động có thông tin, tài liệu phục vụ hoạt động giám sát của Quốc hội; ưu tiên bố trí nguồn lực tham gia các đoàn giám sát của Quốc hội khi có yêu cầu; trong một số trường hợp thành lập các chuyên gia để kịp thời xử lý, phân tích thông tin phục vụ hoạt động giám sát.
Cùng với đó, tăng cường trao đổi, phối hợp giữa KTNN với các cơ quan của Quốc hội nhằm thông tin kịp thời (trao đổi thông tin, kết quả kiểm toán…) phục vụ tốt nhất cho hoạt động giám sát của Quốc hội.
Tiếp tục đẩy mạnh sự tham gia của KTNN vào việc đóng góp ý kiến về các vấn đề bất cập, hạn chế trong quản lý tài chính công, tài sản công có ảnh hưởng và tác động lớn đến chính sách kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội đã được nhận diện thông qua hoạt động kiểm toán, làm căn cứ để Quốc hội, UBTVQH và các Ủy ban của Quốc hội quyết định lựa chọn giám sát theo thẩm quyền.
KTNN tiếp tục tham gia với cơ quan của Quốc hội trong quá trình hoàn thiện và giám sát quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý tài chính công, tài sản công đáp ứng yêu cầu mới về quản lý sau khi sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp; chủ động tổ chức kiểm toán để kịp thời báo cáo Quốc hội các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, đặc biệt là các vấn đề phân cấp, phân quyền trong quản lý sử dụng NSNN.
Đồng thời, tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm toán, trong đó KTNN tiếp tục chủ động đề xuất, lựa chọn và đưa vào kế hoạch kiểm toán các vấn đề trọng tâm, trọng yếu, trọng điểm liên quan đến yêu cầu hoàn thiện chính sách pháp luật về quản lý tài chính công, tài sản công; những vấn đề cần tăng cường quản lý nguồn lực công quốc gia; những chính sách và giải pháp cần chủ động hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung để báo cáo cấp có thẩm quyền lựa chọn các giải pháp thích hợp, chủ động xử lý từ sớm, từ xa hoặc có những biện pháp phòng ngừa, hạn chế những rủi ro, thất thoát, lãng phí nguồn lực của Nhà nước, của doanh nghiệp, của người dân và xã hội.
Cùng với đó, KTNN sẽ đẩy mạnh công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động kiểm toán để rút ngắn thời gian kiểm toán tại các cơ quan, đơn vị, nâng cao hiệu quả, chất lượng các báo cáo kiểm toán; tăng cường công tác kiểm soát chất lượng kiểm toán, bảo đảm tính toàn diện, tập trung kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm, tăng cường tính công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình trong hoạt động kiểm toán.
Nguyễn Hồng