(sav.gov.vn) - Đó là một trong những yêu cầu của Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ đối với việc xây dựng Hệ thống mẫu biểu kiểm toán (MBKT) tại Tọa đàm Hoàn thiện hệ thống MBKT đáp ứng yêu cầu đổi mới do Phân hội Kiểm toán viên nhà nước và Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán (KSCLKT) phối hợp tổ chức sáng 23/10.
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ - phát biểu tại Tọa đàm. Ảnh: Thùy Anh
GS, TS. Đoàn Xuân Tiên - Chủ tịch Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (VAA), nguyên Phó Tổng Kiểm toán nhà nước và đại diện các đơn vị tham mưu, các Kiểm toán nhà nước (KTNN) chuyên ngành, khu vực tham dự Tọa đàm. Tọa đàm được tổ chức trực tiếp tại trụ sở và kết nối trực tuyến với các KTNN khu vực.
Hoàn thiện Hệ thống mẫu biểu - “xương sống” trong quy trình nghiệp vụ kiểm toán
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ nhấn mạnh, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống MBKT là nhiệm vụ có tính nền tảng trong công tác chuyên môn của KTNN. Hệ thống MBKT là “xương sống” trong quy trình nghiệp vụ, thể hiện tính chuẩn mực, thống nhất và chuyên nghiệp trong hoạt động của KTNN. Các mẫu biểu không chỉ định dạng nội dung cần thể hiện mà còn là “ngôn ngữ chung” của toàn Ngành.
Quang cảnh Tọa đàm. Ảnh: Thùy Anh
Hệ thống mẫu biểu hiện nay đã được KTNN ban hành và nhiều lần sửa đổi, cập nhật nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới trong phương pháp kiểm toán, tăng cường tính thống nhất, minh bạch và hỗ trợ mạnh mẽ cho quá trình số hóa hồ sơ kiểm toán. Việc chuẩn hóa từng biểu mẫu đã giúp giảm đáng kể thủ tục hành chính, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả và chất lượng kiểm toán.
Hiện KTNN đang áp dụng Hệ thống mẫu biểu gồm 62 mẫu, trong đó 30 mẫu thuộc Hồ sơ chung phản ánh toàn bộ quá trình kiểm toán, từ khâu lập đề cương, khảo sát, lập kế hoạch tổng quát đến phát hành Thông báo kết quả kiểm toán. 32 mẫu còn lại thuộc các lĩnh vực kiểm toán chuyên ngành, bao gồm ngân sách nhà nước, dự án đầu tư, chương trình mục tiêu, doanh nghiệp, tổ chức tài chính - ngân hàng và lĩnh vực quốc phòng, an ninh, tài chính đảng.
Tọa đàm lần này nhằm tiếp thu ý kiến góp ý, thống nhất cách hiểu và cách áp dụng các mẫu biểu, đảm bảo tính nhất quán giữa quy định và thực tiễn hoạt động kiểm toán.
Các KTNN khu vực dự Tọa đàm tại các điểm cầu. Ảnh: Thùy Anh
Ứng dụng công nghệ, thích ứng mô hình quản lý mới
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ cho biết, cùng với tiến trình chuyển đổi số quốc gia và cải cách hành chính của Chính phủ, KTNN đang chủ động đổi mới mô hình tổ chức, phương pháp kiểm toán và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong mọi khâu nghiệp vụ.
Từ ngày 01/7/2025, việc tổ chức chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp tại 34 tỉnh, thành phố sẽ tạo ra thay đổi căn bản trong cơ chế quản lý ngân sách, tài chính và tài sản công. Bối cảnh đó đặt ra yêu cầu phải điều chỉnh quy trình kiểm toán, chế độ kế toán và hệ thống chuẩn mực để phù hợp với mô hình quản lý mới.
Theo đó, việc rà soát, chuẩn hóa, cập nhật và hoàn thiện hệ thống MBKT không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là nhiệm vụ mang tính chiến lược. Hệ thống mới cần đáp ứng đồng thời nhiều mục tiêu: phục vụ quản lý, phù hợp với chuyển đổi số, đảm bảo tính mở, linh hoạt, đồng thời không làm gia tăng gánh nặng cho kiểm toán viên.
Ông Doãn Anh Thơ nói một cách hình ảnh: Xây dựng hệ thống mẫu biểu cũng giống như thiết kế một chiếc áo phải mặc vừa cho nhiều người, nhiều lứa tuổi trong một cuộc kiểm toán. Sự phức tạp này càng gia tăng khi áp dụng cho cuộc kiểm toán ngân sách địa phương có lồng ghép nhiều chuyên đề.
Theo đó, việc thiết kế hệ thống mẫu biểu này phải bảo đảm nguyên tắc vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới, vừa đảm bảo yêu cầu quản lý, vừa không gây khó khăn cho kiểm toán viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Hệ thống mẫu biểu này phải tối giản và hiện đại.
Ông Vũ Thanh Hải - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành IV - góp ý tại Tọa đàm. Ảnh: Thùy Anh
Góp ý cụ thể để hoàn thiện và thống nhất
Tại Tọa đàm, các đại biểu đã phân tích, góp ý sâu sắc vào từng nhóm mẫu biểu sửa đổi, bổ sung.
Phó Vụ trưởng Vụ Chế độ và KSCLKT Trương Hải Yến và Lê Thị Hồng Hạnh giới thiệu tổng quan về các nhóm mẫu biểu được rà soát, bao gồm hồ sơ chung và các lĩnh vực ngân sách bộ, ngành, ngân sách địa phương, đầu tư dự án, doanh nghiệp, an ninh quốc phòng. Theo bà Hạnh, dự thảo sửa đổi hướng dẫn các nguyên tắc chung nhất, không lặp lại các quy định đã có trong Quy trình kiểm toán hay Quy chế tổ chức đoàn kiểm toán, nhằm hạn chế sự chồng chéo, đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất trong toàn bộ hệ thống văn bản.
Về cơ bản, Hệ thống mẫu biểu được xây dựng bám sát Luật KTNN, Luật Ngân sách nhà nước năm 2025, Hệ thống Chuẩn mực KTNN và thực tiễn hoạt động. Dự thảo mới cũng chú trọng sắp xếp tinh gọn, tăng tính mở, linh hoạt, tạo thuận lợi cho ứng dụng công nghệ thông tin và lưu trữ hồ sơ điện tử.
Tại phiên thảo luận, nhiều ý kiến từ các Kiểm toán trưởng đã đưa ra đề xuất cụ thể. Ông Vũ Thanh Hải - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành IV - đề nghị không nên đưa Thư gửi Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy vào Hệ thống mẫu biểu, vì đây chỉ là văn bản phối hợp, không mang tính bắt buộc. Ông cũng kiến nghị cần làm rõ quy định về báo cáo tiến độ và tình hình hoạt động của các đoàn kiểm toán, nếu là yêu cầu bắt buộc thì phải bảo đảm tính đồng bộ trong toàn hệ thống để từ đó có đưa báo cáo này vào Hệ thống mẫu biểu hay không.
Ông Nguyễn Đức Tín - Kiểm toán trưởng KTNN khu vực XII - góp ý với Mẫu Kế hoạch kiểm toán ngân sách địa phương (Mẫu 01/KHKT-NSĐP). Ông đề nghị bỏ phần “Các nội dung kiểm toán khác” trong kế hoạch tổng quát để hồ sơ ngắn gọn hơn, tránh trùng lặp, vì các nội dung này đã được quy định rõ trong đề cương, quy trình và hướng dẫn của KTNN.
Ông Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành II - cho rằng, Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán chuyên đề là thông tin mang tính tổng hợp từ nhiều cuộc kiểm toán, từ nhiều nguồn thông tin khác nhau, không chỉ dựa trên biên bản kiểm toán và không có giá trị pháp lý như báo cáo kiểm toán.
GS, TS. Đoàn Xuân Tiên đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm tính mở trong Hệ thống mẫu biểu, đồng thời lưu ý tạo thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán...
Các ý kiến đều thống nhất rằng, việc sửa đổi hệ thống mẫu biểu cần được cân nhắc thận trọng, vừa đảm bảo tính pháp lý, vừa thuận lợi cho triển khai thực tế, đặc biệt trong bối cảnh KTNN đang hướng tới kiểm toán điện tử, hồ sơ kiểm toán số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Ông Nguyễn Lương Thuyết - Vụ trưởng Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, Tổ phó Tổ soạn thảo - phát biểu tại Tọa đàm. Ảnh: Thùy Anh
Hướng tới hệ thống mẫu biểu chuẩn hóa, thích ứng chuyển đổi số
Theo ông Nguyễn Lương Thuyết - Vụ trưởng Vụ Chế độ và KSCLKT, Chủ tịch Phân hội Kiểm toán viên nhà nước, Tổ phó Tổ soạn thảo, các đại biểu đã thẳng thắn, trách nhiệm và thực tế trong các góp ý tại Tọa đàm. Ông khẳng định, những ý kiến này sẽ là cơ sở quan trọng để Tổ soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện Dự thảo Hệ thống MBKT, bảo đảm tính khoa học, đồng bộ và phù hợp với xu thế phát triển.
Theo ông Thuyết, việc hoàn thiện Hệ thống MBKT không chỉ phục vụ yêu cầu nội tại của KTNN mà còn đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong bối cảnh Chính phủ đẩy mạnh chuyển đổi số và cải cách mạnh mẽ bộ máy hành chính. Mỗi biểu mẫu sẽ được thiết kế kỹ lưỡng cả về nội dung, hình thức, khả năng truy xuất dữ liệu, tương thích với hệ thống quản lý hồ sơ điện tử, qua đó nâng cao chất lượng kiểm toán và hiệu quả sử dụng thông tin.
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ nhấn mạnh thêm: Khi xây dựng hoặc cắt giảm bất kỳ mẫu biểu nào, Tổ soạn thảo cần lý giải rõ cơ sở khoa học, tác động thực tiễn và khả năng tương tác với các hệ thống dữ liệu. Đây là yêu cầu trong tiến trình chuyển đổi số của KTNN, hướng tới kiểm toán điện tử và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tương lai.
Tọa đàm kết thúc với việc thống nhất mục tiêu: Xây dựng hệ thống MBKT hiện đại, tinh gọn, linh hoạt; đảm bảo tính chuẩn mực và yêu cầu quản lý của KTNN. Đây không chỉ là bước hoàn thiện kỹ thuật, mà còn là một phần trong chiến lược nâng cao năng lực quản lý, minh bạch và hiệu quả của hoạt động kiểm toán nhà nước trong giai đoạn mới./.
THÙY ANH