Ngày 22/11/2011, Đoàn lãnh đạo cấp cao của Kiểm toán Nhà nước Việt Nam (KTNN) gồm 22 thành viên do Phó Tổng KTNN Hoàng Hồng Lạc dẫn đầu đã về nước hoàn thành khóa đào tạo ngắn hạn về kiểm toán tại Hoa Kỳ trong khuôn khổ tài trợ của Đề án 165. Đây là khóa đào tạo về thực hành và quy trình kiểm toán tại trường đại học Old Dominion, thành phố Norfolk, bang Virginia, Mỹ. Trong khóa học, đoàn đã khảo sát một số hoạt động kiểm toán tại thành phố Hampton của bang Virginia, hoạt động kiểm toán của Cơ quan Kiểm toán Nhà nước Hoa Kỳ (GAO) tại Washington DC.
Phó Tổng KTNN Hoàng Hồng Lạc tặng quà lưu niệm cho Hiệu trưởng trường Đại học Quản trị Kinh doanh Old Domionion bang Virginia, Mỹ
Thay mặt đoàn, Phó Tổng KTNN Hoàng Hồng Lạc đã cảm ơn Hiệu trưởng trường Đại học Quản trị Kinh doanh Old Dominion đã đón tiếp và cử 2 tiến sỹ có kinh nghiệm thuyết trình nhiều vấn đề thực tiễn liên quan đến thực hành các loại hình kiểm toán, kiểm toán nợ công, sử dụng phần mềm trong công tác kiểm toán; mời đội ngũ chuyên gia kiểm toán nội bộ, kiểm toán viên nhà nước, thanh tra nội bộ các cấp của bang Virginia trình bày về hệ thống kiểm toán, thanh tra của bang và mối liên hệ giữa các tổ chức này.
Tại buổi khảo sát thực tế ở Cơ quan giải trình trách nhiệm Chính phủ Mỹ (GAO), Washington DC vào ngày 18/11/2011, Đoàn đã được cung cấp nhiều thông tin rất quan trọng liên quan đến việc tổ chức hoạt động của GAO, kiểm toán hoạt động và kiểm toán báo cáo tài chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán của GAO.
GAO là cơ quan độc lập thuộc ngành lập pháp, có thẩm quyền rộng trong việc điều tra, đánh giá những khoản tiền, những chương trình do Quốc hội phê chuẩn, đưa ra những khuyến nghị đối với Chính phủ thông qua hoạt động kiểm toán hàng năm. Không có bất cứ giới hạn kiểm toán nào về phạm vi hoạt động của GAO, tất cả các hoạt động tài chính của liên bang, ngân hàng nhà nước, các chương trình tình báo, an ninh, y tế, phúc lợi xã hội đều nằm trong phạm vi kiểm toán. GAO lập Kế hoạch chiến lược trung hạn và được điều chỉnh 3 năm một lần, không lập kế hoạch kiểm toán hàng năm. GAO thực hiện kiểm soát đảm bảo chất lượng một cách toàn diện liên quan đến tất cả các hoạt động từ đầu vào đến đầu ra của GAO, kể cả kiểm soát để đánh giá việc tuyển dụng, bổ nhiệm, đào tạo, phân công công việc đến thực hiện quy trình kiểm toán, xây dựng các quy định liên quan đến hoạt động chuyên môn. GAO thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính đối với 24 bộ, ngành thuộc chính quyền liên bang, kể cả báo cáo hợp nhất của Chính phủ liên bang. GAO cũng thực hiện kiểm toán việc thu thuế và quản lý nợ công.
Đứng đầu GAO là Tổng Kiểm soát, GAO có 3.300 người và ngân sách hàng năm khoảng 500 triệu USD, được bố trí thành 14 lĩnh vực theo chuyên ngành với cơ cấu kiểm toán viên từ nhiều ngành nghề: kinh tế, luật sư, kế toán tài chính...phân chia riêng bộ phận kiểm toán hoạt động và kiểm toán báo cáo tài chính. Một trong những hoạt động khá nổi bật của GAO là dự đoán những vấn đề có thể ảnh hưởng đến các khoản chi, công tác quản lý của Chính phủ, dự báo về tình hình tài khóa hiện tại ở Mỹ và trên thế giới (được thực hiện bằng những phân tích độc lập và kiểm toán chuyên đề). GAO thực hiện cả 3 loại hình kiểm toán, có nhiều cuộc kiểm toán hoạt động. Mỹ đã có Luật kiểm toán hoạt động nhằm kiểm tra, đánh giá các hoạt động của Chính phủ, các cơ quan thuộc Chính phủ đều phải xác định được các tiêu chí về mục tiêu, mục đích, phương pháp hoạt động của mình và công khai báo cáo kết quả hoạt động (bao gồm cả kết quả tài chính) và trách nhiệm giải trình. Quy định này giúp cho GAO thực hiện tốt loại hình kiểm toán hoạt động. Những chương trình được đánh giá là rủi ro cao đều được GAO lựa chọn kiểm toán hàng năm.
Đoàn chụp ảnh lưu niệm tại GAO, Mỹ
Năm 2010, GAO đưa ra gần 1000 sản phẩm (200 lời khai, 600 báo cáo và công văn, 42 buổi thuyết trình, 127 tài liệu khác) và 2.005 khuyến nghị, 80-85% kiến nghị được các cơ quan Chính phủ thực hiện, GAO không có quyền cưỡng chế việc thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán, nhưng hầu hết các đơn vị được kiểm toán đều nhận thức được rằng nếu không thực hiện kiến nghị sẽ có ảnh hưởng chính trị. GAO kiểm tra thực hiện kiến nghị và công khai kết quả thực hiện cho công chúng và Quốc hội. Quốc hội sẽ có ý kiến cuối cùng đối với các trường hợp không thực hiện kiến nghị kiểm toán, bao gồm cả việc không phê chuẩn cấp kinh phí cho đối tượng kiểm toán. Phần lớn các kiến nghị không được đối tượng kiểm toán thực hiện (15-20%) chủ yếu là các khoản thu hồi kinh phí trong kiểm toán lĩnh vực tài chính, y tế và giáo dục.
Đoàn nghe báo cáo về kiểm toán hoạt động tại GAO, Mỹ
Buổi làm việc GAO được đoàn đánh giá rất cao, đoàn đã học hỏi được về tính minh bạch và chuyên nghiệp trong mọi hoạt động của GAO, đặc biệt là GAO đã xây dựng được hệ thống tiêu chí đánh giá chất lượng tất cả các hoạt động từ đầu vào đến đầu ra của tổ chức hoạt động GAO. Hoạt động kiểm toán của GAO được dựa trên đánh giá rủi ro và trọng yếu để đảm bảo tính hiệu quả của hoạt động kiểm toán, GAO đã có cẩm nang kiểm toán báo cáo tài chính để hướng dẫn cho việc xác định rủi ro và trọng yếu.
Khóa đào tạo ngắn hạn này đã mở ra những định hướng mới đối với hoạt động KTNN qua việc tiếp cận hoạt động kiểm toán của GAO-một cơ quan kiểm toán chuyên nghiệp, tiên tiến và phát triển trong Tổ chức quốc tế các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI), đặc biệt trong kiểm toán báo cáo tài chính là hoạt động kiểm tra liên tục, thường xuyên trong và sau khi báo cáo tài chính được lập, kiểm tra báo cáo quyết toán quý để đảm bảo cung cấp thông tin kiểm toán kịp thời ngay trước khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt, trong kiểm toán hoạt động, kiểm toán chuyên đề là lựa chọn các chủ đề kiểm toán bám sát các nghị quyết, chương trình của Quốc hội, Chính phủ để cung cấp thông tin đến thời điểm kiểm toán. Phát biểu kết thúc khóa học, Phó Tổng KTNN Hoàng Hồng Lạc đã khẳng định chuyến đào tạo ngắn hạn do Đề án 165 tài trợ đã thành công tốt đẹp, nhất là các buổi làm việc khảo sát thực tế hoạt động kiểm toán của bang Virginia, của GAO. Qua khóa học đã khẳng định được về lý thuyết các hoạt động của KTNN Việt Nam đã có sự tương đồng và tiếp cận với mô hình kiểm toán của Mỹ./.
PV