TS. Hồ Đức Phớc
Ủy viên BCH TW Đảng, Tổng Kiểm toán nhà nước
(kiemtoannn.gov.vn) - Trong những năm qua, được sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, hành lang pháp lý cho tổ chức và hoạt động của KTNN ngày càng hoàn thiện, đồng bộ từ Hiến pháp năm 2013, Luật KTNN năm 2015, Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020 đến hệ thống chuẩn mực KTNN, các quy trình, quy chế chuyên môn, nghề nghiệp. Đây là cơ sở pháp lý vững chắc cho sự phát triển của KTNN trong tương lai, nhưng cũng đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ mới để KTNN phấn đấu trở thành cơ quan kiểm tra tài chính công, tài sản công có trách nhiệm, uy tín, năng động và hiện đại phục vụ phát triển đất nước.
Kiểm toán nhà nước: công cụ hữu hiệu của nhà nước trong việc kiểm tra tài chính công, tài sản công
Kiểm toán nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Với nguyên tắc hoạt động là độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; trung thực, khách quan, công khai, minh bạch cùng với chức năng kiểm tra, đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến nghị đối với việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công được quy định trong Hiến pháp và Luật Kiểm toán nhà nước, qua 22 năm hoạt động, KTNN đã khẳng định được vai trò không thể thiếu được của mình trong hệ thống kiểm tra, kiểm soát của nhà nước Việt Nam. Trước yêu cầu ngày càng cao của Đảng, Nhà nước và người dân trong việc đảm bảo tính minh bạch, công khai, hiệu quả trong quản trị công, đòi hỏi KTNN phải có trách nhiệm cao hơn, hoạt động chất lượng hơn, không ngừng gia tăng giá trị và lợi ích của hoạt động KTNN. Hoạt động KTNN phải góp phần minh bạch nền tài chính quốc gia, đóng góp tích cực vào việc hoàn thiện chính sách pháp luật, phòng chống tham nhũng, lãng phí với phương châm hành động xuyên suốt chặng đường phát triển KTNN đó là: Nâng cao năng lực hoạt động, hiệu lực pháp lý, chất lượng và hiệu quả hoạt động của KTNN như một công cụ hữu hiệu của nhà nước trong kiểm toán, giám sát quản lý và sử dụng tài chính công, tài sản công.
Kết quả hoạt động kiểm toán nhà nước không chỉ thể hiện, ghi nhận bằng những số liệu kiến nghị xử lý tài chính mà còn thể hiện ở những kiến nghị hoàn thiện chính sách pháp luật, siết chặt kỷ luật kỷ cương tài chính, phòng chống tham nhũng. Kết quả kiểm toán của KTNN 22 năm qua đã giúp các đơn vị được kiểm toán, các cơ quan quản lý nhà nước chấn chỉnh công tác quản lý tài chính - ngân sách, kế toán, ngăn ngừa những hành vi tiêu cực, tham ô, lãng phí, thất thoát tiền, tài sản nhà nước, phát hiện và ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật; giúp các đơn vị hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý của mình, đảm bảo quản lý, sử dụng tiền, tài sản nhà nước đúng pháp luật và có hiệu quả. Ngoài ra, KTNN đã phối hợp, cung cấp những thông tin xác thực về tình hình quản lý, điều hành ngân sách, tiền và tài sản nhà nước; có nhiều kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ góp phần sửa đổi, hoàn thiện các cơ chế, chính sách pháp luật nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Trong giai đoạn 2011-2015, KTNN đã góp phần tăng thu, giảm chi ngân sách và xử lý tài chính khác 101.037 tỷ đồng; giúp các đơn vị được kiểm toán từng bước khắc phục việc lập, giao dự toán ngân sách hàng năm chưa sát thực tế, bố trí vốn đầu tư có trọng tâm, trọng điểm hơn, tăng cường công tác quản lý thu, chi ngân sách; hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính, tài sản công thông qua việc kiến nghị sửa đổi bổ sung, thay thế, hủy bỏ 360 văn bản. Đồng thời, KTNN đã cung cấp 54 bộ hồ sơ, tài liệu cho cơ quan điều tra, cơ quan nhà nước khác và Đại biểu Quốc hội để phục vụ kiểm tra, giám sát; chủ động chuyển 09 hồ sơ về 11 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật được phát hiện qua hoạt động kiểm toán sang cơ quan điều tra để điều tra làm rõ.
Việc công khai kết quả kiểm toán hàng năm đã được KTNN thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, được dư luận đồng tình và đánh giá cao. Bên cạnh đó, KTNN đã tăng cường phối hợp với cấp ủy, các cấp chính quyền ở trung ương và địa phương trong việc tăng cường hiệu lực hoạt động kiểm toán, giám sát hoạt động kiểm toán. Nhờ vậy, tỷ lệ thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán được nâng cao. Tổng hợp kết quả từ năm 2011 đến năm 2014 các đơn vị được kiểm toán đã thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán 51.625 tỷ đồng, bằng 65% kiến nghị hợp lý; sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ, thay thế 146 văn bản và nhiều văn bản khác đang được tổ chức thực hiện.
Tăng cường năng lực hoạt động kiểm toán nhà nước, phấn đấu trở thành cơ quan kiểm tra tài chính công, tài sản công có trách nhiệm, uy tín, năng động, hiện đại phục vụ phát triển đất nước
Thực tiễn cho thấy, thời gian qua số cuộc kiểm toán đã tăng dần một cách hợp lý qua từng năm, quy mô kiểm toán ngày càng mở rộng, luôn đảm bảo trên 50% tổng thu-chi NSNN và nhiều chuyên đề có phạm vi toàn quốc phù hợp với sự phát triển năng lực của KTNN, đảm bảo chất lượng kiểm toán; một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có quy mô ngân sách lớn được kiểm toán hàng năm. Thời gian gần đây, thực hiện chủ trương đổi mới hoạt động kiểm toán, nội dung kiểm toán đã bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, chính sách phát triển kinh tế-xã hội, chính sách tài chính-tiền tệ liên quan đến niên độ được kiểm toán, chương trình mục tiêu quốc gia và dự án đầu tư xây dựng trọng điểm, trong đó, tập trung kiểm toán các chương trình, dự án và hoạt động liên quan đến tái cơ cấu nền kinh tế và những vấn đề đang được Quốc hội, Chính phủ, dư luận xã hội, cử tri quan tâm.
Hoạt động nghiệp vụ tại KTNN khu vực X
Việc xây dựng, hoàn thiện cơ sở pháp lý đồng bộ, phát triển nguồn nhân lực luôn được KTNN chú trọng. KTNN đã xây dựng được đồng bộ nhiều văn bản hướng dẫn thi hành Luật KTNN sửa đổi, nổi bật là ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của đoàn KTNN, Hệ thống 39 Chuẩn mực kiểm toán phù hợp chuẩn mực quốc tế, Quy tắc ứng xử của Kiểm toán viên nhà nước, Quy định giải quyết khiếu nại của đơn vị được kiểm toán và các quy định khác; bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với công tác cán bộ, thường xuyên quan tâm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đối với cán bộ, công chức trong toàn ngành, ban hành Nghị quyết số 36-NQ/BCS ngày 6/7/2016 của Ban cán sự Đảng về luân chuyển, điều động, định kỳ chuyển đổi vị trí công tác và biệt phái đối với đảng viên, công chức, viên chức KTNN; Quy chế hoạt động của Đoàn kiểm toán; Quy định giải quyết khiếu nại của đơn vị được kiểm toán...
Trong hoạt động kiểm toán đã chỉ đạo tăng cường đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng các phần mềm chuyên sâu phục vụ hoạt động kiểm toán. Nhiều biện pháp tăng cường quản lý, kiểm soát chất lượng kiểm toán và đạo đức nghề nghiệp kiểm toán viên, chất lượng kiểm toán được triển khai, nhất là việc đổi mới phương pháp kiểm toán hướng tới việc kiểm toán dựa trên xác định trọng yếu và rủi ro, cải cách hành chính và rút ngắn thời gian kiểm toán tại đơn vị; đổi mới phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán gắn với việc đảm bảo kết luận và kiến nghị kiểm toán có tính thuyết phục, khách quan và đầy đủ cơ sở pháp lý. Tổng KTNN đã ban hành Chỉ thị nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong thực hiện nhiệm vụ kiểm toán và các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán; Chỉ thị về nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng thông qua hoạt động kiểm toán của KTNN...
Hai mươi hai năm qua, mặc dù còn nhiều khó khăn, thách thức, song những kết quả và thành tựu KTNN đã đạt được là toàn diện: Thứ nhất, hành lang pháp lý cho tổ chức và hoạt động của KTNN ngày càng hoàn thiện, đồng bộ từ Hiến pháp năm 2013, Luật KTNN năm 2015, Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020 đến hệ thống chuẩn mực KTNN, các quy trình, quy chế chuyên môn, nghề nghiệp. Thứ hai, năng lực kiểm toán ngày càng được nâng cao, tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ từng bước được củng cố, kiện toàn cả về cơ cấu, số lượng và chất lượng. Thứ ba, cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin được quan tâm đầu tư, ngày càng đáp ứng tốt hơn cho hoạt động chuyên môn; hội nhập quốc tế được mở rộng. Thứ tư, Quy mô kiểm toán tăng một cách hợp lý, chất lượng và hiệu lực kiểm toán ngày càng tiến bộ.
Với sự phát triển về mọi mặt, kết quả hoạt động của KTNN đã đóng góp tích cực làm lành mạnh và minh bạch hóa nền tài chính công; hoạt động kiểm toán và công khai kết quả kiểm toán đã góp phần nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành đối với hoạt động kiểm toán và cơ quan KTNN. Kết quả kiểm toán đã góp phần vào việc quản trị tài chính quốc gia, quản trị doanh nghiệp nhà nước. Các đơn vị được kiểm toán, các cấp, các ngành thấy rõ tác dụng, vai trò của KTNN để phối hợp tốt hơn, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành kỷ luật, kỷ cương tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Tuy nhiên, hoạt động kiểm toán nhà nước vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: quy mô kiểm toán hàng năm tuy đã tăng nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu theo quy định của luật KTNN về đối tượng kiểm toán tài chính công, tài sản công; chất lượng kiểm toán cũng có mặt hạn chế, kết quả kiểm toán chưa chú trọng phân tích sâu, đánh giá hiệu lực, hiệu quả các cơ chế, chính sách; hiệu lực kiểm toán chưa cao như mong muốn; chưa tham gia vào quá trình xem xét, thẩm tra về dự toán NSNN, phân bổ NSTW, quyết định chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia; bộ máy tổ chức chưa hoàn thiện. Đội ngũ cán bộ, kiểm toán viên còn thiếu về số lượng và chất lượng không đồng đều.
Quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, để đất nước phát triển hơn và hội nhập sâu rộng cần phải sử dụng nguồn lực công có hiệu quả hơn. Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ đã được Hiến định, KTNN sẽ tiếp tục phát huy những thành tựu và kết quả đạt được trong những năm qua, quyết tâm khắc phục những hạn chế, thiếu sót, tập trung thực hiện một số nhiệm vụ chủ yếu sau: Tiếp tục rà soát hoàn thiện cơ sở pháp lý đầy đủ và toàn diện cho tổ chức và hoạt động của KTNN, trọng tâm là triển khai Luật KTNN năm 2015; Phát triển hệ thống bộ máy và tăng cường năng lực đội ngũ về cố lượng, cơ cấu, chất lượng, chuyên nghiệp; tăng cường năng lực KTNN trong việc áp dụng chuẩn mực kiểm toán, xây dựng kế hoạch kiểm toán, nâng cao chất lượng kiểm soát chất lượng kiểm toán; Tăng cường giá trị và lợi ích trong việc đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; phát triển hoạt động kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán; Tăng cường công tác phòng chống tham nhũng qua hoạt động kiểm toán; Mở rộng hợp tác quốc tế về KTNN cả trên diện rộng lẫn chiều sâu, thực hiện tốt vai trò Chủ tịch ASOSAI 2018-2021 và thực hiện tốt công tác chuẩn bị Đại hội ASOSAI năm 2018…quyết tâm xây dựng ngành kiểm toán phát triển vững mạnh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao./.