(kiemtoannn.gov.vn) - Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, chiều 29/10, các đại biểu Quốc hội làm việc tại tổ, thảo luận, cho ý kiến về dự thảo Luật Kiểm toán Nhà nước (sửa đổi) và Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi).
Tại buổi thảo luận, các đại biểu cơ bản đồng tình với sự cần thiết ban hành Luật Kiểm toán Nhà nước (sửa đổi) và Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) để cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp về lĩnh vực kiểm toán Nhà nước và tài chính-ngân sách. Đồng thời, các đại biểu đã thảo luận, làm rõ thêm một số quy định trong 02 dự thảo Luật.
Xác định rõ phạm vi, đối tượng kiểm toán của hoạt động kiểm toán Nhà nước
Thảo luận về dự án Luật Kiểm toán Nhà nước (sửa đổi), đa số đại biểu tán thành với Tờ trình của Kiểm toán Nhà nước và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung toàn diện Luật Kiểm toán Nhà nước nhằm nâng cao tính độc lập trong tổ chức và hoạt động của Kiểm toán Nhà nước theo tinh thần Hiến pháp năm 2013; quy định cụ thể địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của Kiểm toán Nhà nước; xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán...
Đối với phạm vi kiểm toán của KTNN, đại biểu Đặng Thế Vinh (Hậu Giang) thống nhất với quan điểm sửa đổi đã thể hiện trong dự án Luật là ở đâu có sử dụng tiền và tài sản nhà nước thì phải kiểm toán, trong đó, hoạt động thu, nộp ngân sách Nhà nước cũng phải được kiểm toán. Đại biểu Đặng Thế Vinh đề nghị có sự phân định rõ lĩnh vực hoạt động của KTNN, để tránh sự chồng chéo trong thực hiện nhiệm vụ của KTNN và các cơ quan có cùng chức năng thanh tra, kiểm tra.
Kiểm toán thuế là một nội dung nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu tại phiên thảo luận. Theo các đại biểu Khúc Thị Duyền (Thái Bình), Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa), dự án Luật nên quy định: đơn vị được kiểm toán là “các đối tượng có nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế” (còn gọi là kiểm toán thuế) nhằm hạn chế tình trạng trốn lậu thuế, nợ đọng thuế đang diễn ra khá phổ biến hiện nay. Trong khi đó, các đại biểu Trần Văn Minh (Quảng Ninh), Bùi Đình Thụ (Lai Châu) đề nghị dự án Luật chỉ quy định kiểm toán công tác quản lý thu ngân sách tại cơ quan thuế để bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời các khoản thu vào Ngân sách Nhà nước, chống trốn lậu thuế. Nếu trong quá trình kiểm tra này, phát hiện đơn vị có nghĩa vụ nộp thuế có sai phạm sẽ kiểm toán thêm. Đại biểu phân tích, việc kiểm toán các đối tượng có nghĩa vụ nộp thuế sẽ bao quát toàn bộ quá trình thu thuế nhưng trong điều kiện hiện nay về nhân lực, thời gian, tài chính còn khó khăn, chỉ nên kiểm toán các cơ quan, đơn vị thuế. Bên cạnh đó, việc kiểm tra, khắc phục tình trạng trốn, lậu thuế đang do cơ quan thanh tra thuế đảm nhận.
Liên quan đến đối tượng kiểm toán là các doanh nghiệp có quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước, đa số ý kiến đồng tình với việc kiểm toán các doanh nghiệp sử dụng vốn và tài sản nhà nước để đảm bảo kiểm toán toàn diện việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công, không phụ thuộc vào tỷ lệ phần vốn của nhà nước tại doanh nghiệp. Một số ý kiến cho rằng, chỉ quy định trong dự thảo Luật việc kiểm toán đối với doanh nghiệp mà nhà nước giữ cổ phần chi phối; không kiểm toán đối với doanh nghiệp mà nhà nước nắm giữ 50% vốn trở xuống nhằm đảm bảo quyền tự chủ của doanh nghiệp, đồng thời phù hợp với năng lực của KTNN hiện nay. Các doanh nghiệp mà nhà nước không giữ cổ phần chi phối thì giao cho kiểm toán độc lập kiểm toán và chịu trách nhiệm về kết quả kiểm toán đối với các doanh nghiệp này.
Tham gia ý kiến về thời hạn của cuộc kiểm toán, một số đại biểu góp ý dự án Luật cần quy định rõ thời hạn tối đa đối với một cuộc kiểm toán nhằm bảo đảm minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi, chủ động cho các đơn vị được kiểm toán. Cũng theo các đại biểu, trong thời gian tới KTNN cần chú trọng đẩy mạnh kiểm toán hoạt động để đánh giá tính kinh tế, hiệu quả của các dự án, công trình ngay từ khi các dự án, công trình chưa đi vào hoạt động. Thực tiễn này đang đặt ra yêu cầu cao hơn trong việc nâng cao chất lượng, trình độ kiểm toán viên.
Về nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước và Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, một số đại biểu nhất trí phương án giữ nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước và Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước là 7 năm như Luật hiện hành để tăng tính độc lập trong chỉ đạo hoạt động của KTNN. Tuy nhiên, đại biểu Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa), Phạm Xuân Thường (Thái Bình), Trần Văn Minh (Quảng Ninh)... lại tán thành với quy định “Nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước theo nhiệm kỳ của Quốc hội. Khi hết nhiệm kỳ, Tổng Kiểm toán Nhà nước tiếp tục làm nhiệm vụ cho đến khi Quốc hội khoá mới bầu Tổng Kiểm toán Nhà nước. Nhiệm kỳ của Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước là 5 năm”.
Công khai minh bạch thu, chi để tránh thất thoát vốn ngân sách
Góp ý vào dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi), các đại biểu cho rằng, việc ban hành Hiến pháp năm 2013 là nền tảng pháp lý quan trọng cho việc sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước; góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước. Do đó, việc sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước phải bảo đảm thể chế hóa các nguyên tắc cơ bản liên quan đến lĩnh vực tài chính-ngân sách trong Hiến pháp. Tuy nhiên, đối chiếu với quy định của dự thảo Luật thì một số định hướng quan trọng trong Hiến pháp chưa được cụ thể hóa.
Nhiều đại biểu đề nghị, dự án Luật cần tiếp tục bổ sung, rà soát, làm rõ ngân sách nhà nước là thống nhất, có phân cấp quản lý, bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, thể hiện rõ nhiệm vụ chi của ngân sách Trung ương gắn với nhiệm vụ chi quốc gia; phân cấp rõ chức năng, nhiệm vụ gắn liền với phân cấp ngân sách giữa Trung ương và địa phương. Bên cạnh đó, dự án luật cần có quy định nhằm bảo đảm kỷ luật chi, công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình trong quản lý, sử dụng ngân sách; đặc biệt trong việc quản lý thu, chi ngân sách Nhà nước cần tuân thủ, cụ thể hóa nguyên tắc cơ bản đã được quy định trong Hiến pháp. Việc quyết định ban hành chính sách mới làm tăng chi ngân sách Nhà nước phải bảo đảm cân đối được nguồn tài chính để thực hiện; kiểm soát bội chi ngân sách Nhà nước và bảo đảm an ninh tài chính quốc gia...
Theo đại biểu Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa), so với Luật Ngân sách Nhà nước hiện hành, các quy định của dự thảo Luật lần này có một số quy định mới nhưng vẫn còn nhiều quy định mang tính chung chung cần được cụ thể hơn, như các quy định về nguồn thu, nhiệm vụ chi của các cấp ngân sách; công tác quyết toán ngân sách nhà nước, công tác kế toán nhà nước, công khai, minh bạch ngân sách, thẩm quyền của Thường trực Hội đồng Nhân dân và Hội đồng Nhân dân trong quyết định ngân sách của cấp mình.
Còn đại biểu Bùi Đức Thụ (Lai Châu) nhận xét, Luật Ngân sách Nhà nước đã sửa đổi bổ sung một số điều để phù hợp quản lý tài sản công. Nhưng hiện tượng thất thoát, dàn trải, không quản lý được vốn đầu tư diễn ra khá phổ biến và cũng là bất cập thực tiễn. Để phù hợp với thông lệ quốc tế, sửa Luật phải căn bản và toàn diện, trong đó cần phân định rõ thẩm quyền quyết định, phân bổ, giám sát thực hiện dự toán.
Góp ý về tên gọi của dự án Luật, các đại biểu Phạm Xuân Thường (Thái Bình), Ngô Thị Minh (Quảng Ninh) đề nghị đổi tên dự án Luật là Luật Quản lý ngân sách Nhà nước bởi nội dung sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước lần này chủ yếu quy định các nội dung về quy trình, thủ tục quản lý ngân sách Nhà nước; trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan có liên quan. Đồng thời, các đại biểu đề xuất, hàng năm Quốc hội sẽ ban hành Luật Ngân sách thường niên về dự toán ngân sách Nhà nước, phân bổ Ngân sách Trung ương thay cho việc ban hành Nghị quyết như hiện nay để nâng cao tính pháp lý và kỷ luật tài chính.
Liên quan đến phạm vi chi ngân sách Nhà nước, chi chuyển nguồn, một số đại biểu nêu quan điểm: để bảo đảm phù hợp với Luật đầu tư công và hạn chế tối đa việc chuyển nguồn ngân sách, cần cho phép thực hiện chuyển nguồn đối với chi đầu tư phát triển, các khoản chi cho nhiệm vụ bất khả kháng, các khoản tăng thu, tiết kiệm chi do cấp có thẩm quyền quyết định, các khoản tạo nguồn cải cách tiền lương, kinh phí tự chủ giao cho đơn vị sự nghiệp công lập và cơ quan hành chính. Riêng đối với chi đầu tư phát triển cần khống chế tỷ lệ giới hạn chuyển nguồn để tăng cường kỷ luật tài chính trong quản lý vốn đầu tư phát triển từ ngân sách Nhà nước.
Đối với quy định về dự phòng ngân sách Nhà nước, Chính phủ dự kiến bổ sung quy định cho phép một số bộ, ngành ở Trung ương được giữ lại tối đa không quá 5% dự toán chi thường xuyên đã được giao để chủ động thực hiện các nhiệm vụ đột xuất phát sinh trong năm. Tuy nhiên, các đại biểu Nguyễn Thị Kim Ngân (Bến Tre), Khúc Thị Duyền (Thái Bình), Trần Văn Minh (Quảng Ninh) cho rằng, việc cho phép một số bộ, ngành có dự phòng như quy định của dự án Luật sẽ mâu thuẫn với nguyên tắc giao, phân bổ vốn phải bảo đảm đủ, đúng cho các cơ quan sử dụng ngân sách Nhà nước theo Nghị quyết của Quốc hội, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Về tỷ lệ dự phòng ngân sách Nhà nước, đại biểu Khúc Thị Duyền kiến nghị cần thu hẹp lại tỷ lệ bố trí hàng năm cho dự phòng ngân sách Nhà nước từ 1,5 đến 3% tổng chi ngân sách Nhà nước (thay cho dự phòng ngân sách Nhà nước hàng năm từ 2-5% tổng chi ngân sách Nhà nước theo quy định hiện hành) để nâng cao chất lượng dự toán, hạn chế sử dụng dự phòng cho những nhiệm vụ phát sinh ngoài dự toán./.
Thanh Hà