Ngày 1/2/2018, tại Hà Nội, Hội đồng khoa học Kiểm toán nhà nước (KTNN) đã tổ chức nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa cấp cơ sở “Xác lập hệ thống chỉ tiêu phân tích hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách xã trong quá trình kiểm toán của KTNN”, do TS. Nguyễn Hữu Hiểu, ThS. Vũ Minh Dũng đồng chủ nhiệm. TS Lê Đình Thăng – Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán là Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu.
Tham dự có các thành viên trong Hội đồng nghiệm thu và thành viên của Ban đề tài.
Báo cáo tóm tắt kết quả nghiên cứu của đề tài, TS. Nguyễn Hữu Hiểu cho biết, kiểm toán ngân sách xã là hoạt động kiểm toán luôn được thực hiện trong hầu hết tất cả các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương (NSĐP); thường có quy mô tài chính không lớn nhưng do là một cấp ngân sách của chính quyền địa phương, nên đòi hỏi quá trình kiểm toán cần thực hiện nhiều nội dung phân tích quá trình quản lý, sử dụng ngân sách xã, cụ thể là phân tích các chỉ tiêu liên quan đến cân đối, đến thu, chi NS và tính bền vững của NS xã.
Trong nhiều năm qua, trong phần lớn biên bản kiểm toán hoặc báo cáo kiểm toán của các cuộc kiểm toán quyết toán NS xã đều chưa có các nội dung phân tích này; hoặc chất lượng phân tích, đánh giá nếu có là chưa đạt yêu cầu. Để làm rõ nguyên nhân và đề xuất được các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phân tích khi kiểm toán quyết toán NS xã, cần nghiên cứu kỹ các nội dung liên quan. Việc nhóm tác giả đề xuất nghiên cứu đề tài “Xác lập hệ thống chỉ tiêu phân tích hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách xã trong quá trình kiểm toán của KTNN” là cần thiết, nhằm hỗ trợ cho các cuộc kiểm toán quyết toán ngân sách xã đối với các Đoàn kiểm toán NSĐP. Đề tài nghiên cứu được thực hiện bởi các phương pháp thống kê, phân tích, hệ thống hóa … là những phương pháp nghiên cứu phổ biến được thừa nhận.
Đề tài gồm 2 Chương, khái quát những vấn đề lý luận cơ bản về ngân sách cấp xã, nguồn thu, nhiệm vụ chi và quy trình quản lý ngân sách cấp xã. Đề tài đánh giá thực trạng kiểm toán ngân sách xã của KTNN, các kết quả đạt được. Trên cơ sở đó xác định các hạn chế, đánh giá nguyên nhân khách quan, chủ quan trong hoạt động kiểm toán ngân sách cấp xã. Trên cơ sở đánh giá thực trạng kiểm toán hoạt động quản lý ngân sách cấp xã của KTNN, đề tài đã đưa ra hệ thống chỉ tiêu phân tích hoạt động quản lý, sử dụng ngân sách cấp xã, xác định một số điều kiện thực hiện tại KTNN.
Theo đánh giá của Hội đồng khoa học, đề tài có giá trị về mặt khoa học, nội dung nghiên cứu đã giải quyết được vấn đề, đề xuất được các chỉ tiêu phân tích và nội dung hướng dẫn cụ thể để thực hiện công tác phân tích trong quá trình kiểm toán quyết toán NS xã. Các giải pháp nhóm tác giả đề xuất có thể ứng dụng ngay cho các KTNN khu vực hoặc các đơn vị được Tổng Kiểm toán nhà nước giao kiểm toán NSĐP, trong đó có tổ chức kiểm toán đối với ngân sách cấp xã.
Để nâng cao hơn nữa giá trị của đề tài, các thành viên trong Hội đồng khoa học đề nghị nhóm tác giả cần nghiên cứu, xem xét thêm về mục tiêu, đối tượng, phạm vi, kết cấu và bố cục của đề tài. Hội đồng đề nghị:
Chương 1- phần thực trạng bổ sung đánh giá việc quản lý và sử dụng tài sản nhà nước giao cho các xã (việc quản lý, sử dụng đúng mục đích đối với mặt bằng tại các xã, phường ở vị trí trung tâm; việc cho thuê không đúng thẩm quyền; việc lấn chiếm đất công tại các xã phường...) để có đánh giá đầy đủ về việc quản lý, sử dụng ngân sách xã. Phần tồn tại nên trình bày tại mỗi khâu trong quy trình ngân sách xã, trên cơ sở đó xác định nguyên nhân tương ứng và đề xuất các chỉ tiêu phù hợp, đảm bảo bố cục chặt chẽ, hệ thống giữa các phần.
Chương II – phần đề xuất các chỉ tiêu phân tích nhóm tác giả cần nghiên cứu, bổ sung việc phân tích dựa trên dãy số của một chỉ tiêu qua một số năm thì kết quả phân tích sẽ rõ hơn, thuyết phục hơn.
Kết luận buổi nghiệm thu, TS Lê Đình Thăng - Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu yêu cầu nhóm tác giả hoàn thiện đề tài trên cơ sở tiếp thu toàn bộ ý kiến đóng góp của các thành viên trong Hội đồng. Tuy còn một số hạn chế, nhưng kết quả đề tài cho thấy đây là công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc, có giá trị khoa học và ứng dụng cao, việc nghiên cứu đề tài sẽ góp phần thực hiện kiểm toán đánh giá đầy đủ việc quản lý, sử dụng ngân sách các cấp. Đề tài được Hội đồng nghiệm thu xếp loại xuất sắc./.
Hà Linh