Khi thực hiện hiện kiểm toán các dự án theo hình thức hợp đồng EPC, Kiểm toán nhà nước (KTNN) cần lưu ý một số sai sót, rủi ro trong các bước thực hiện hợp đồng này.
KTNN cần lưu ý một số sai sót, rủi ro trong các bước thực hiện hợp đồng EPC. Ảnh tư liệu
Trình tự thủ tục đầu tư
Đánh giá sự phù hợp của dự án với Quy hoạch tổng thể được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt (Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng…), quy hoạch của địa phương nơi xây dựng công trình.
Đánh giá tuân thủ quy định của Luật Bảo vệ môi trường; Luật Phòng cháy và chữa cháy và các quy định khác của Chính phủ về quản lý dự án, quản lý chi phí đầu tư xây dựng… Chẳng hạn: Dự án được phê duyệt khi chưa có văn bản thẩm duyệt về phòng cháy và chữa cháy của cơ quan có thẩm quyền theo Điều 16, Nghị định số 35/2003/NĐ-CP của Chính phủ. Thuyết minh thiết kế cơ sở điều chỉnh thiếu nội dung đánh giá ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng là thực hiện chưa đúng quy định tại khoản 6, Điều 1, Nghị định số 112/2006/NĐ-CP và khoản 4, Điều 7, Nghị định số 12/2009/NĐ-CP. Nguồn vốn của dự án chưa được tổ chức cho vay vốn thẩm định phương án tài chính và phương án trả nợ theo quy định tại khoản 3, Điều 12, Nghị định số 12/2009/NĐ-CP.
Trong quá trình thẩm định thiết kế cơ sở, chủ đầu tư không gửi báo cáo đầu tư đến Bộ quản lý ngành tham gia ý kiến theo khoản 4, Điều 9, Nghị định số 16/2005/NĐ-CP; điểm 6, khoản 5, Điều 1, Nghị định số 112/2006/NĐ-CP; khoản 1, khoản 6, Điều 10, Nghị định số 12/2009/NĐ-CP. Phê duyệt dự toán gói thầu EPC trước khi có Quyết định phê duyệt thiết kế kỹ thuật theo quy định tại Điều 8, Nghị định số 99/2007/NĐ-CP…
Đánh giá tuân thủ trong việc lập, thẩm định, phê duyệt tổng mức đầu tư và điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án: Công tác khảo sát phục vụ lập thiết kế cơ sở còn hạn chế dẫn đến việc phải thay đổi phương án móng; tăng khối lượng cọc móng, dẫn đến công tác lập tổng mức đầu tư ban đầu không chính xác; nhiều nội dung không phù hợp giữa thiết kế và dự toán làm sai giá trị tổng mức đầu tư. Chi phí phần thiết bị áp dụng mức thuế suất thuế giá trị gia tăng 5% không phù hợp quy định của Thông tư số 18/2009/TT-BTC hướng dẫn thực hiện giảm 50% mức thuế suất thuế giá trị gia tăng theo Danh mục hàng hóa của Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi…
Đánh giá sự đầy đủ và phù hợp của hồ sơ thiết kế cơ sở, việc lựa chọn công nghệ: Tập trung đánh giá sự phù hợp giữa thiết kế cơ sở dự án và công nghệ lựa chọn với quy mô, công suất, mục tiêu đầu tư dự án.
Công tác thực hiện đầu tư
Công tác nghiệm thu, thanh toán, quyết toán: Thanh toán chi phí phát sinh khi chủ đầu tư và tổng thầu chưa ký phụ lục hợp đồng bổ sung, dự toán khối lượng công việc phát sinh chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Thanh toán chi phí một số vật tư, thiết bị thay đổi đặc tính kỹ thuật so với hợp đồng EPC; thanh quyết toán một số hạng mục có thay đổi thiết kế nhưng chưa phê duyệt điều chỉnh dự toán cho phù hợp; thanh toán một số chi phí đầu tư ngoài tổng mức đầu tư. Đến thời điểm kiểm toán, các bên chưa lập hồ sơ quyết toán doanh thu chạy thử để xác định chi phí chạy thử; Ban quản lý dự án chưa quyết toán với nhà thầu EPC khối lượng nước, chi phí hóa chất xử lý nước sử dụng trong quá trình chạy thử…
Công tác lựa chọn nhà thầu: Kế hoạch đấu thầu được phê duyệt khi chưa có báo cáo thẩm định theo quy định tại điểm a, khoản 1, Điều 12, Nghị định số 58/2008/NĐ-CP; thực hiện chỉ định thầu khi dự toán gói thầu chưa được phê duyệt theo quy định tại khoản 3, Điều 20, Luật Đấu thầu 2005. Hồ sơ yêu cầu gói thầu EPC được phát hành trên cơ sở thiết kế kỹ thuật chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Điều 32, Luật Đấu thầu 2005 và Điều 21, Nghị định số 58/2008/NĐ-CP. Hồ sơ đề xuất gói thầu EPC chưa đầy đủ thông tin về mặt kỹ thuật, cung cấp vật tư thiết bị và xây dựng lắp đặt, giá đề xuất không có bảng chi tiết theo yêu cầu của hồ sơ yêu cầu; tổ chuyên gia xét thầu không thực hiện việc đánh giá các yêu cầu về mặt kỹ thuật theo tiêu chí “đạt”, “không đạt” là chưa phù hợp theo quy định tại Điều 41, Nghị định số 58/2008/NĐ-CP…
Công tác đàm phán, ký hợp đồng và quản lý hợp đồng: Hợp đồng EPC quy định đồng tiền thanh toán bằng ngoại tệ đối với phần chế tạo trong nước, vận chuyển nội địa, lắp đặt, thử nghiệm là chưa đúng theo quy định tại Mục 3, Điều 15, Luật Đấu thầu 2005 và quy định tại Điều 19, Chương IV, Nghị định số 160/2006/NĐ-CP ngày 28/12/2006 của Chính phủ về quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh ngoại hối làm tăng chi phí đầu tư. Tổng thầu EPC thực hiện huy động một số nhà thầu phụ cung cấp vật tư, thiết bị không thuộc danh mục nhà thầu phụ theo hợp đồng EPC, tuy nhiên, Ban quản lý dự án chưa trình chủ đầu tư phê duyệt bổ sung danh sách nhà thầu phụ là chưa đúng quy định.
Quản lý chất lượng: Chưa thực hiện hoàn chỉnh hồ sơ hoàn công bộ phận công việc bị che khuất trước khi nghiệm thu hạng mục công việc theo quy định tại Điều 16, Thông tư số 27/2009/TTBXD; một số thiết bị phải thay đổi so với hợp đồng EPC nhưng chủ đầu tư không thương thảo lại giá thanh toán; thiết bị nhập khẩu thiếu các chứng chỉ CO, CQ theo quy định…
Chấp hành chế độ quản lý tài chính, kế toán: Hạch toán sai bút toán tăng nguồn vốn đầu tư; hạch toán chi phí đầu tư khi chưa xác định được giá trị vật tư thiết bị đưa vào công trình và giá trị vật tư dư thừa do thay đổi thiết kế đối với vật tư nhập khẩu; hạch toán giá trị vật tư, thiết bị trong nước dư thừa vào chi phí đầu tư; hạch toán sai tỷ giá ghi sổ so với tỷ giá ngày phát hành hóa đơn của nhà thầu; hạch toán tăng nguồn vốn đầu tư đối với các tổ máy đã bàn giao, sử dụng và phát điện thương mại chưa đúng theo quy định đoạn 12a, Chuẩn mực kế toán số 10 và tại Điều 5, Thông tư số 179/2012/TT-BTC…
Đánh giá việc quản lý, sử dụng nguồn vốn đầu tư: Chủ đầu tư không đáp ứng được các yêu cầu về điều kiện bảo lãnh theo quy định tại mục b, khoản 2, Điều 34, Luật Quản lý nợ công số 29/2009/QH; hệ số nợ phải trả trên vốn điều lệ vượt quá 3 lần theo quy định tại khoản 2, Điều 9, Nghị định số 09/2009/NĐ-CP ngày 05/02/2009 của Chính phủ ban hành Quy chế quản lý tài chính của công ty nhà nước. Chủ đầu tư ghi nhận chi phí đầu tư và giải ngân vượt tổng mức đầu tư điều chỉnh là chưa tuân thủ theo quy định tại khoản a, điểm 1, Điều 5, Nghị định số 112/2009/NĐ-CP…
Đánh giá cơ cấu nguồn vốn có đảm bảo theo quy định tại quyết định phê duyệt dự án hay không, có làm phát sinh các khoản vay nước ngoài do không đảm bảo cơ cấu tỷ lệ nguồn vốn hay không./.
LÊ VĂN DUẨN - Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành V
(Báo Kiểm toán số 47/2022)