Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành phiên buổi chiều ngày 9/1/2023
Trước khi biểu quyết, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cho biết, ngày 07 và ngày 09/01/2023, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về nội dung này với 45 lượt đại biểu phát biểu tại Tổ, 03 lượt đại biểu phát biểu tại Hội trường.
Về điều chỉnh kế hoạch vốn vay lại năm 2022 của các địa phương, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính cho biết, việc điều chỉnh dự toán ngân sách thực hiện trong trường hợp thực sự cần thiết, cấp bách và phải bảo đảm tính hiệu quả và khả năng giải ngân. Do vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đề nghị Chính phủ rà soát, bảo đảm khả năng giải ngân theo đúng quy định pháp luật. Bên cạnh đó, một số địa phương đã có văn bản đề nghị khá sớm, song Chính phủ đã không kịp thời tổng hợp vào Báo cáo về tình hình thực hiện dự toán NSNN năm 2022 để báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 4. Do đó, UBTVQH đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan nghiêm túc rút kinh nghiệm, tránh tình trạng báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định quá muộn.
Về bổ sung dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước năm 2021 nguồn viện trợ không hoàn lại nước ngoài, UBTVQH đã đề nghị Chính phủ trình Quốc hội quyết định bổ sung dự toán thu, chi, phân bổ chi tiết cho Bộ, ngành, địa phương chậm nhất tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XV. Tuy nhiên, do phải tổng hợp từ các Bộ, ngành, địa phương nên Chính phủ chưa kịp thời trình Quốc hội đúng thời hạn. Trong bối cảnh dịch COVID-19, các khoản viện trợ không hoàn lại được các tổ chức quốc tế hỗ trợ, tài trợ cho một số đối tượng cụ thể, tại thời điểm cụ thể, không thể xác định trước được ngay từ khâu lập dự toán trình Quốc hội xem xét, thông qua. Đến nay Chính phủ mới trình Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh, bổ sung dự toán nhiều nội dung là quá chậm, vì vậy UBTVQH đề nghị Chính phủ chỉ đạo các đơn vị liên quan rút kinh nghiệm, kịp thời tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định đúng thời hạn theo quy định.
Về điều chỉnh dự toán kinh phí bảo đảm hoạt động chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan, điều chỉnh kế hoạch vốn vay năm 2022 của các địa phương, UBTVQH đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh kế hoạch vốn vay năm 2022 của các địa phương và điều chỉnh dự toán kinh phí chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường nêu rõ, đến thời điểm hiện nay, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách Nhà nước năm 2023, do vậy, UBTVQH đề xuất Quốc hội cho phép giảm dự toán chi thường xuyên năm 2021 của Bộ Tài chính và tăng tương ứng dự toán chi đầu tư phát triển năm 2021 của Bộ Tài chính và cho phép chuyển nguồn số kinh phí này sang năm 2023 để thực hiện các dự án đầu tư của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan, thời gian giải ngân đến hết ngày 31/12/2024. Đồng thời đề nghị Chính phủ chỉ đạo các đơn vị liên quan thực hiện đúng quy định pháp luật về đầu tư công, bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn vốn ngân sách. UBTVQH cũng đề nghị cho phép Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan được tiếp tục hưởng cơ chế tài chính đặc thù cho tới khi thực hiện cải cách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW theo đúng quy định tại Nghị quyết của Quốc hội; cho phép điều chỉnh dự toán kinh phí bảo đảm hoạt động chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan để bố trí cho các dự án đầu tư của 02 Tổng cục như đề xuất của Chính phủ.
Về chuyển nguồn kinh phí công tác phòng, chống dịch Covid-19 năm 2021 của các địa phương sang niên độ ngân sách năm 2022, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách nêu rõ, việc chuyển nguồn kinh phí công tác phòng, chống dịch Covid-19 năm 2021 của các địa phương sang niên độ ngân sách năm 2022 chưa đáp ứng tình hình thực tiễn. Cho rằng đến nay Chính phủ mới có Tờ trình để Quốc hội xem xét, quyết định là quá muộn, UBTVQH đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan nghiêm túc rút kinh nghiệm và cần khẩn trương triển khai Nghị quyết của Quốc hội, bảo đảm đúng thời gian theo quy định pháp luật.
Tại phiên thảo luận tại hội trường sáng 9/1/2023 về nội dung này, các ý kiến bày tỏ nhất trí với các nội dung trong Tờ trình Chính phủ và những nội dung của Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách; cho rằng điều chỉnh và bổ sung này là cần thiết để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện tại phù hợp với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước.
Các đại biểu cho rằng, Chính phủ cần quan tâm nghiên cứu nguyên nhân có những địa phương vay dư vốn, phải trả lại, còn có những địa phương vay thiếu vốn; thời gian giải ngân vốn bổ sung; việc điều chuyển nguồn chi thường xuyên để thực hiện chi đầu tư phát triển nhưng các dự án của Bộ Tài chính; chất lượng công tác công tác lập, thẩm định vốn ngân sách của các địa phương...
Giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, về vấn đề bổ sung vốn viện trợ nước ngoài chưa có trong dự toán, đây là những khoản viện trợ không có dự toán trước, do các tổ chức nước ngoài tài trợ khi có những vấn đề nổi lên, thường là bất thường và nhỏ lẻ. Vì vậy, chúng ta bị động trong việc lập dự toán, mà phải căn cứ trên báo cáo của các Bộ, ngành để thực hiện lập dự toán.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình tại phiên họp sáng 09/1/2023
Bộ trưởng cho biết, trong năm 2021, 2022 vừa qua, nguồn này chủ yếu là tài trợ, ủng hộ cho việc phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Khi đó, tình hình hết sức cấp bách, đòi hỏi phải có phản ứng nhanh chóng, kịp thời, nên vì lợi ích nhân dân, để đảm bảo quyền lợi, sức khỏe, tính mạng của nhân dân, có lúc đã phải thực hiện từ trước, để sau đó hoàn thiện thủ tục sau, đáp ứng yêu cầu thực tế.
Về vấn đề điều chỉnh dự toán, Bộ trưởng cho biết nếu đưa sang năm 2023 thì sẽ ảnh hưởng bội chi. Vừa qua, có một số tỉnh triển khai không hết nguồn vốn, phải trả lại, một số tỉnh thiếu, cần thêm nguồn vốn. Bộ Tài chính đã tổng hợp dữ liệu từ các tỉnh để đề xuất có sự điều chỉnh phù hợp, trình Quốc hội xem xét, quyết định để đảm bảo sự phát triển cân bằng, bền vững của các tỉnh, địa phương trên cả nước.
Trả lời câu hỏi về việc phân bổ dự toán là có sự ưu ái đối với ngành Hải quan, ngành Thuế hay không, Bộ trưởng cho biết, chế độ đặc thù của các Bộ, ban ngành sẽ thay đổi theo chính sách tiền lương mới, nên việc điều chỉnh dự toán kinh phí chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan không phải là sự thiên vị.
Bộ trưởng nêu rõ, Bộ chú trọng đảm bảo cơ sở vật chất đề hiện đại hóa cơ sở vật chất, đảm bảo ngành Thuế, ngành Hải quan, với những cơ sở vật chất thừa, không sử dụng đến, hai ngành này sẽ trả về địa phương để bố trí cho các cơ quan hành chính của địa phương.
Trước đó, chiều 07/01/2023, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ về điều chỉnh kế hoạch vốn vay lại năm 2022 của các địa phương, bổ sung dự toán chi thường xuyên năm 2021 nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài và điều chỉnh dự toán kinh phí chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan.
Qua thảo luận, các ý kiến đều bày tỏ thống nhất cao với các Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội. Cụ thể, nhất trí với sự cần thiết về việc điều chỉnh kế hoạch vốn vay năm 2022 của các địa phương, bổ sung dự toán chi thường xuyên năm 2021 nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài và điều chỉnh dự toán kinh phí chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan nhằm xử lý những vướng mắc trong thực tiễn, phù hợp với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước; đồng thời cho rằng việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh dự toán ngân sách Nhà nước là đúng thẩm quyền.
Về điều chỉnh dự toán kinh phí bảo đảm hoạt động chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan, các đại biểu đồng ý với đề nghị của Chính phủ về điều chỉnh 2.268,3 tỷ đồng kinh phí chi thường xuyên chưa sử dụng hết năm 2021 sang dự toán chi đầu tư phát triển nhằm thực hiện 95 dự án của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan.
Đồng thời đồng tình việc chuyển nguồn kinh phí năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan sang năm 2023 là cần thiết. Để bảo đảm tính khả thi trong giải ngân vốn đối với các dự án khởi công mới vào năm 2023, có thể cho phép quy định thời hạn giải ngân chậm nhất vào ngày 31/12/2024. Đề nghị Chính phủ chịu trách nhiệm bảo đảm các dự án đầu tư công được sử dụng nguồn vốn này đúng mục đích, đủ thủ tục theo quy định của pháp luật, đẩy nhanh tiến độ giải ngân, bảo đảm hiệu quả thực tế.
Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan là hai đơn vị trực thuộc Bộ Tài chính, cùng góp phần thực hiện nhiệm vụ quản lý, điều hành, điều hòa ngân sách. Đại biểu đề nghị cần giải thích rõ tại sao giao chỉ tiêu xây dựng cơ bản cho hai đơn vị này thấp hơn Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhưng lại giao chỉ tiêu chi thường xuyên rất cao. Đại biểu đề nghị Bộ Tài chính cần giải trình rõ vấn đề này.
Về bổ sung dự toán NSNN nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài (nguồn chi thường xuyên) năm 2021, các đại biểu đề nghị Chính phủ rà soát, thống nhất số liệu với Kiểm toán nhà nước trước khi đề xuất bổ sung dự toán thu, chi nguồn viện trợ không hoàn lại (chi thường xuyên) và chịu trách nhiệm về tính chính xác, đầy đủ của số liệu.
Đồng thời Giao Chính phủ chỉ đạo các đơn vị liên quan rà soát chính xác số liệu, cập nhật kịp thời, làm rõ các nội dung chi cho các bộ, ngành, địa phương, bảo đảm công khai, minh bạch và xem xét trách nhiệm, rút kinh nghiệm trong việc chậm phân bổ dự toán được Quốc hội giao, kéo dài việc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định bổ sung dự toán thu, chi theo quy định của pháp luật.
Liên quan đến việc điều chỉnh kế hoạch vốn vay lại năm 2022 của các địa phương, các ý kiến cho rằng, việc điều chỉnh giảm dự toán đối với các địa phương không sử dụng hết vốn vay lại được thực hiện đồng thời cùng với điều chỉnh tăng cho một số địa phương sẽ bảo đảm cho tổng thể không vượt mức bội chi NSNN và bội chi NSĐP Quốc hội đã quyết nghị. Đồng thời, nếu thực hiện điều chỉnh kịp thời sẽ giúp phản ánh chính xác về tình hình thực hiện dự toán NSNN, các địa phương và Chính phủ chủ động hơn trong điều hành, do vậy, nhất trí việc cho phép điều chỉnh giảm dự toán theo đề xuất của Chính phủ.
Các đại biểu cũng đề nghị Chính phủ quan tâm nghiên cứu nguyên nhân có những địa phương vay dư vốn, phải trả lại, còn có những địa phương vay thiếu vốn; cần phân tích nguyên nhân lập dự toán không chuẩn, để có thể rút kinh nghiệm, đưa ra giải pháp khả thi, hữu hiệu cho tình trạng đầu tư cho vay, vay lại, trả lại vốn của các địa phương.
Các ý kiến đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát số liệu điều chỉnh tăng, giảm dự toán ngân sách Nhà nước năm 2022 và chịu trách nhiệm về số liệu, bảo đảm tổng mức bội chi của ngân sách địa phương không tăng, dư nợ của từng địa phương đúng trong hạn mức theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước; bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn và thời hạn giải ngân số vốn điều chỉnh tăng dự toán năm 2022 của các địa phương theo đúng quy định./.
Ngọc Bích