Năm 2025, KTNN thực hiện kiểm toán Chuyên đề việc thực hiện chính sách phát triển Nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2024 tại TP. Đà Nẵng, tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu
Đề cương kiểm toán này áp dụng cho các cuộc kiểm toán chuyên đề việc thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội theo giai đoạn tại các địa phương do KTNN thực hiện.
Đối với các cuộc kiểm toán liên quan đến việc thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội có đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ riêng mang tính cá biệt có thể xem xét, nghiên cứu để vận dụng một cách phù hợp. Đề cương kiểm toán chỉ mang tính chất hướng dẫn chung, nội dung cá biệt của từng địa phương được xây dựng trong Kế hoạch kiểm toán tổng quát của Đoàn kiểm toán và Kế hoạch kiểm toán chi tiết của Tổ kiểm toán.
Đề cương nêu rõ mục tiêu kiểm toán nhằm đánh giá việc tuân thủ pháp luật, tính hiệu lực, hiệu quả trong quá trình thực hiện chính sách phát triển và phân phối, sử dụng nhà ở xã hội của địa phương; việc tuân thủ pháp luật của chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội.
Qua đó, chỉ ra các tồn tại, hạn chế để kiến nghị với đơn vị được kiểm toán và các tổ chức, cá nhân có liên quan chấn chỉnh công tác quản lý và thực hiện chính sách; kiến nghị cấp có thẩm quyền hoàn thiện các cơ chế, chính sách còn bất cập; phát hiện kịp thời các sai phạm, hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; xác định trách nhiệm của tập thể, cá nhân và kiến nghị xử lý theo quy định của pháp luật, đảm bảo các nguồn lực tài chính công, tài sản công được sử dụng tiết kiệm, hiệu quả.
Đồng thời, cung cấp thông tin, số liệu tin cậy, kịp thời cho Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các cơ quan có thẩm quyền thực hiện chức năng kiểm tra, điều tra, giám sát theo quy định.
Căn cứ mục tiêu chung, các Đoàn kiểm toán xác định mục tiêu cụ thể của cuộc kiểm toán khi thực hiện khảo sát, lập kế hoạch kiểm toán.
Xác định, đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu, trọng yếu kiểm toán
Rủi ro có sai sót trọng yếu
Trên cơ sở phân tích, đánh giá thông tin thu thập được về việc ban hành, thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội tại các địa phương, các Đoàn kiểm toán thực hiện đánh giá rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát để xác định, đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu của các nội dung theo mức độ (cao, trung bình, thấp).
Trong đó, tập trung thực hiện đánh giá rủi ro tiềm tàng đối với công tác điều tra, khảo sát, tổng hợp nhu cầu để xây dựng chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; Việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; việc thu hồi, quản lý sử dụng... quỹ đất dành cho phát triển nhà ở xã hội; Việc quy định cụ thể và công bố công khai các tiêu chuẩn, đối tượng và điều kiện được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội; ban hành khung giá bán, cho thuê, thuê mua nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn theo thẩm quyền; Việc tổ chức quản lý và theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, việc bán, thuê, thuê mua; Việc lựa chọn chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội; Việc thực hiện các hỗ trợ, ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội; Việc triển khai thực hiện các cơ chế chính sách về phát triển và quản lý nhà ở xã hội.
Đồng thời, thực hiện đánh giá rủi ro kiểm soát đối với công tác điều tra, khảo sát, tổng hợp nhu cầu để xây dựng chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; Việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, công tác, thu hồi, quản lý, sử dụng quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội; Việc quy định cụ thể và công bố công khai các tiêu chuẩn, đối tượng và điều kiện được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội; ban hành khung giá bán, cho thuê, thuê mua nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn theo thẩm quyền; Việc tổ chức quản lý và theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, việc bán, thuê, thuê mua; Việc giám sát, kiểm tra tiến độ thực hiện các dự án đã được phê duyệt; Việc lựa chọn chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội; Về thực hiện các hỗ trợ, ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội; Việc triển khai thực hiện các cơ chế chính sách về phát triển và quản lý nhà ở xã hội; Đối với công tác thu NSNN.
Trọng yếu kiểm toán
Căn cứ mục tiêu kiểm toán và các rủi ro kiểm toán đã được đánh giá của chuyên đề kiểm toán khi thực hiện khảo sát, các đoàn kiểm toán xác định trọng yếu kiểm toán cụ thể.
Một số vấn đề trọng yếu của cuộc kiểm toán có thể xét đến như sau:
- Việc triển khai, thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội của các địa phương;
- Công tác điều tra, khảo sát, tổng hợp nhu cầu để xây dựng chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội;
- Việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, công tác thu hồi quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội; rà soát, kiểm tra tình trạng sử dụng hiện trạng của khu đất xây dựng nhà ở xã hội để đánh giá tiêu chí phát triển nhà ở xã hội của địa phương theo Quyết định 338/QĐ-TTg ngày 03/4/2023 về xây dựng ít nhất 1 triệu căn NOXH đến năm 2030, gắn liền với việc phòng chống lãng phí trong việc chậm bố trí nhà ở xã hội cho đối tượng đủ đều kiện thuộc diện đền bù GPMB các dự án đầu tư xây dựng;
- Việc quy định cụ thể và công bố công khai các tiêu chuẩn, đối tượng và điều kiện được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội; ban hành khung giá bán, cho thuê, thuê mua nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn theo thẩm quyền;
- Việc tuân thủ pháp luật, quy trình nghiệp vụ trong công tác quản lý thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội của các sở, ngành, chính quyền địa phương đối với các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội;
- Công tác phối hợp giữa các sở, ngành địa phương trong công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của nhà nước đối với chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội; xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật;
- Việc thực hiện nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước; việc tuân thủ quy định pháp luật về điều kiện được hưởng chính sách ưu đãi phát triển nhà ở xã hội của chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội.
Ngoài các nội dung trọng yếu trên, căn cứ vào tình hình thực tế các Đoàn kiểm toán xác định các nội dung trọng yếu kiểm toán cụ thể.
Phạm vi kiểm toán
Theo Quyết định, KTNN sẽ thực hiện kiểm toán giai đoạn 2021 - 2024 và các thời kỳ trước sau có liên quan, tại Sở Xây dựng; Sở Tài chính; Sở Tài nguyên và Môi trường; Cục Thuế; Sở Kế hoạch và Đầu tư; các dự án được kiểm toán chi tiết (nếu cần thiết); Một số đơn vị có thể thực hiện đối chiếu (nếu cần thiết).
Giới hạn kiểm toán
KTNN không kiểm toán đối với các nội dung đã có kết luận, kiến nghị hoặc các nội dung đang kiểm tra, đã kiểm tra nhưng chưa có kết luận, kiến nghị của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra.
- Đối với nội dung kiểm toán về lựa chọn, phê duyệt đối tượng mua nhà, Đoàn kiểm toán kiểm tra trên cơ sở hồ sơ mua nhà ở xã hội do đơn vị cung cấp, không thực hiện xác minh các thông tin trong hồ sơ đơn vị cung cấp.
- Đối với việc nộp tiền để thực hiện nghĩa vụ quỹ đất 20% xây dựng nhà ở xã hội: Không kiểm toán tiền sử dụng đất làm căn cứ để thực hiện nghĩa vụ quỹ đất 20% của chủ đầu tư (trường hợp nộp tiền thay cho quỹ đất).
- Trong trường hợp kiểm toán chi tiết dự án NOXH: Đoàn kiểm toán chỉ thực hiện kiểm toán trên cơ sở các hồ sơ, chứng từ do đơn vị cung cấp; không chứng kiến quá trình thi công và nghiệm thu các hạng mục công trình; không xác nhận nguồn gốc, quy cách, phẩm chất các vật tư được sử dụng vào công trình; không kiểm tra các hạng mục ngầm, che khuất.
- Về chất lượng công trình, Đoàn kiểm toán chỉ thực hiện kiểm tra trên hồ sơ quản lý chất lượng công trình NOXH của đơn vị cung cấp, kết hợp quan sát hiện trường và phỏng vấn một số hộ dân tại dự án NOXH đã đưa vào sử dụng. Đoàn kiểm toán sẽ mô tả các hiện tượng liên quan đến chất lượng của công trình và có kiến nghị phù hợp (chỉ kiểm đánh giá trong trường hợp kiểm toán dự án chi tiết).
Ngoài ra, căn cứ kết quả khảo sát, thu thập thông tin khi lập KHKT tổng quát, Đoàn kiểm toán sẽ xác định giới hạn kiểm toán bổ sung (nếu có) và trình lãnh đạo KTNN phê duyệt tại KHKT tổng quát.
Nội dung kiểm toán và thủ tục kiểm toán
Căn cứ Báo cáo Giám sát của Đoàn giám sát Quốc Hội về chuyên đề
“việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023”; Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 24/5/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới; Công điện 130/CĐ-TTg ngày 10/12/2024 v/v đôn đốc tập trung chỉ đạo, tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy triển khai các dự án nhà ở xã hội. Đoàn kiểm toán xác định trọng tâm kiểm toán, một số nội dung cần lưu ý:
(1) Công tác lập, ban hành, thực hiện Kế hoạch phát triển nhà ở xã hội của địa phương và tầm nhìn đến năm 2030;
(2) Nguyên nhân và các bất cập trong thực hiện chính sách ưu đãi phát triển nguồn cung NOXH còn hạn chế so với nhu cầu thực tế (chính sách của TW, của địa phương); giá NOXH bình quân so với thu nhập của đối tượng thụ hưởng;
(3) Công tác lập, quản lý xác định quỹ đất dành cho NOXH (đặc biệt quỹ đất dành cho phát triển NOXH khu vực đô thị), bao gồm cả quỹ đất 20% trong nhà ở thương mại;
(4) Công tác tham mưu và bố trí vốn ngân sách nhà nước cho chương trình dự án NOXH; đánh giá việc sử dụng hiệu quả nguồn 20% được thu nộp bằng tiền của các chủ dự án nhà ở thương mại cho phát triển NOXH;
(5) Công tác cải cách thủ tục hành chính về đất đai, về thủ tục đầu tư, về thủ tục xây dựng tại địa phương để thúc đẩy chương trình dự án NOXH làm tăng nguồn cung NOXH ra thị trường, thu hút nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là của các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài;
(6) Nghiên cứu về quy định, yêu cầu với các đối tượng thụ hưởng chính sách NOXH; thực trạng đối tượng được thụ hưởng; so sánh nhu cầu và thực tế được thụ hưởng; ... để đánh giá tính phù hợp của chính sách phát triển NOXH (về đối tượng; về thủ tục xét duyệt đối tượng; yêu cầu thủ tục các quỹ và ngân hàng thương mại).
Căn cứ thực tiễn tại địa phương, Đoàn kiểm toán xác định nội dung kiểm toán trọng yếu phù hợp tại các đơn vị: Sở Xây dựng; Sở Tài chính; Sở Tài nguyên và Môi trường; Cục Thuế; Sở Kế hoạch và Đầu tư.
Phương pháp kiểm toán
Căn cứ vào khảo sát thực tế tại các đơn vị được kiểm toán, trên cơ sở đó Đoàn kiểm toán xây dựng Kế hoạch tổng quát và các Tổ kiểm toán xây dựng Kế hoạch kiểm toán chi tiết và xác định phương pháp kiểm toán áp dụng cho từng nội dung kiểm toán, cụ thể theo các phương pháp kiểm toán đã được ban hành trong Quy trình kiểm toán của Kiểm toán nhà nước. Trong đó, các phương pháp kiểm toán thường được sử dụng là: Phương pháp cân đối; phương pháp đối chiếu; phương pháp kiểm kê; phương pháp chọn mẫu kiểm toán; phương pháp phân tích;... Việc kiểm toán được thực hiện theo trình tự từ tổng hợp đến chi tiết; lựa chọn một hoặc kết hợp một số phương pháp kiểm toán thích hợp để kiểm toán những nội dung cụ thể.
Ngoài các phương pháp kiểm toán trên, trường hợp các Đoàn kiểm toán nhận thấy cần thiết phải sử dụng phương pháp kiểm toán đặc thù như: kiểm tra hiện trường, sử dụng công nghệ hỗ trợ, đối chiếu đối tượng thụ hưởng …, thực hiện theo quy định của KTNN.
Tổ chức kiểm toán năm 2025
Căn cứ Quyết định số 1976/QĐ-KTNN ngày 11/12/2024 của Tổng KTNN về việc giao nhiệm vụ về hoạt động kiểm toán năm 2025 cho các đơn vị trực thuộc KTNN và Công văn số 1648/KTNN-TH ngày 25/12/2024 của KTNN về việc hướng dẫn xây dựng phương án tổ chức kiểm toán năm 2025, KTNN khu vực III và KTNN khu vực XIII được giao thực hiện kiểm toán Chuyên đề tại thành phố Đà Nẵng; tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu.
Để đảm bảo chất lượng kiểm toán, hạn chế tối đa chồng chéo, ảnh hưởng tới hoạt động thường xuyên của đơn vị được kiểm toán, các KTNN chuyên ngành, khu vực thực hiện kiểm toán phương án kiểm toán đã được phê duyệt; trường hợp cần thiết, đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán chuyên đề có quyền đề xuất cử người tham gia các Đoàn kiểm toán tại các đơn vị phối hợp để đảm bảo chất lượng kiểm toán. Các đơn vị chủ trì chuyên đề kiểm toán có trách nhiệm đề xuất với Lãnh đạo KTNN phụ trách, Tổng Kiểm toán nhà nước về cơ chế phối hợp trong tổ chức kiểm toán, đảm bảo chất lượng, thống nhất trong tố chức thực hiện, phù hợp với đặc điểm từng chuyên đề kiểm toán.
Các đơn vị căn cứ phương án tổ chức kiểm toán, đề cương/hướng dẫn kiểm toán của ngành xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện theo nhiệm vụ được giao; phối hợp chặt chẽ, thường xuyên, kịp thời trong quá trình tổ chức thực hiện; đồng thời đề xuất Lãnh đạo KTNN chỉ đạo thống nhất hướng xử lý, kiến nghị kiểm toán đối với các phát hiện kiểm toán có tính chất tương đồng.
Các KTNN khu vực khi kết thúc kiểm toán, chậm nhất sau 05 ngày làm việc kể từ ngày Báo cáo kiểm toán cuộc kiểm toán phát hành phải gửi Báo cáo kiểm toán của chuyên đề (trong trường hợp tổ chức riêng thành 01 cuộc kiểm toán) hoặc phụ lục báo cáo kết quả kiểm toán của chuyên đề (trong trường hợp lồng ghép vào cuộc kiểm toán ngân sách địa phương) về KTNN khu vực XIII để tổng hợp kết quả kiểm toán của cả chuyên đề gửi về Vụ Tổng hợp để lập Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm trước ngày 31/12/2025.
Về lập và phát hành báo cáo kiểm toán, trường hợp tổ chức thành 01 cuộc kiểm toán riêng để kiểm toán chuyên đề: lập báo cáo kiểm toán cho cuộc kiểm toán để thẩm định, xét duyệt và phát hành theo quy định; gửi KTNN khu vực XIII 01 báo cáo kiểm toán phát hành.
Trường hợp thực hiện kiểm toán lồng ghép vào cuộc kiểm toán ngân sách địa phương: khi kết thúc kiểm toán, Đoàn kiểm toán lập phụ lục báo cáo kết quả kiểm toán theo Mẫu biểu đính kèm đề cương và gửi KTNN khu vực XIII để tổng hợp toàn ngành.
Mẫu biểu hồ sơ kiểm toán
Về cơ bản sử dụng các biểu mẫu chung của KTNN đã ban hành. Ngoài ra, để đảm bảo tính thống nhất khi tổng hợp kết quả kiểm toán, thống nhất sử dụng một số biểu mẫu sau:
1. Kế hoạch kiểm toán của cuộc kiểm toán (mẫu 01/KHKT-NOXH).
2. Biên bản kiểm toán (mẫu 02/BBKT- NOXH).
3. Báo cáo kiểm toán (mẫu 03/BCKT- NOXH).
4. Kế hoạch kiểm toán chi tiết căn cứ theo kế hoạch kiểm toán của cuộc kiểm toán và Quyết định số 01/2023/QĐ-KTNN ngày 10/01/2023 của KTNN về việc ban hành hệ thống mẫu biểu hồ sơ kiểm toán.
5. Đối với người nộp thuế, bên thứ 3 chọn đối chiếu: Việc kiểm tra, đối chiếu phải tuân thủ theo quy định tại Quyết định số 1536/QĐ-KTNN ngày 12/12/2023 của Tổng KTNN về kiểm tra, đối chiếu tại các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán của KTNN và Quyết định số 01/2023/QĐ-KTNN ngày 10/01/2023 của KTNN về việc ban hành hệ thống mẫu biểu hồ sơ kiểm toán.
Xem Quyết định số 450/QĐ-KTNN ban hành Đề cương kiểm toán Chuyên đề việc thực hiện chính sách phát triển Nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2024
tại đây./.
Hà Linh