FDA coi giảm tác hại thuốc lá là chiến lược trọng tâm(sav.gov.vn) - Cơ quan quản lý thuốc lá tại Hoa Kỳ (FDA) vừa khẳng định: từ nay việc đốt cháy thuốc lá truyền thống không phải là “tiêu chuẩn duy nhất” những sản phẩm ít nguy cơ hơn có thể được xem xét để giảm tác hại đối với người hút.Phân tầng rủi ro: Nhìn nhận lại các sản phẩm nicotine Thông điệp này được ông Bret Koplow, Quyền Giám đốc Trung tâm Sản phẩm Thuốc lá thuộc FDA đưa ra và khẳng định, việc giảm tác hại thuốc lá sẽ trở thành nguyên tắc cốt lõi trong toàn bộ chiến lược quản lý của FDA từ nay về sau. Phân biệt rõ tính chất, tác hại với các sản phẩm thuốc lá Theo ông Bret Koplow, FDA cam kết sẽ tối ưu hóa quy trình thẩm định và cấp phép để những sản phẩm thay thế, giảm nguy cơ so với thuốc lá truyền thống có thể phát huy hiệu quả. FDA cũng sẽ sớm ban hành hướng dẫn chính thức về “chuỗi nguy cơ” của các sản phẩm thuốc lá và nicotine, nhằm phân loại rõ ràng mức độ rủi ro giữa các sản phẩm. Các chính sách được triển khai sắp tới đây đi kèm với điều kiện áp dụng công nghệ kiểm soát độ tuổi nghiêm ngặt song hành cùng mục tiêu đáp ứng sức khỏe cộng đồng. Ông Bret Koplow cũng cho rằng, chúng ta cần một thị trường với các sản phẩm giảm nguy cơ gây hại cho người sử dụng được quản lý và cấp phép. Nếu thiếu giám sát, các sản phẩm thay thế thuốc lá điếu truyền thống bất hợp pháp sẽ chiếm lĩnh thị trường, gây rủi ro lớn hơn cho người sử dụng. Đồng tình với quan điểm trên, Giám đốc điều hành công ty tư vấn Broughton (Anh) Chris Allen nhận định, đây là một trong những phát biểu quan trọng trong nhiều năm qua, giúp tái định hình cách diễn giải tiêu chuẩn phù hợp để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, một nền tảng của Đạo luật kiểm soát thuốc lá Hoa Kỳ. Sự chuyển đổi này sẽ tạo điều kiện cho việc truyền thông minh bạch về mức độ nguy cơ, cải thiện cách quản lý và đưa ra một hướng tiếp cận thực tế hơn để giảm tỷ lệ tử vong và bệnh tật liên quan đến thuốc lá. Chuyên gia y tế công cộng Cliff Douglas cũng đánh giá bài phát biểu của ông Koplow Quyền Giám đốc Trung tâm Sản phẩm Thuốc lá (Hoa Kỳ) là bước đột phá cho thấy rõ lợi ích của việc chuyển đổi từ thuốc lá điếu sang các sản phẩm thay thế không khói thuốc như thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử, thuốc lá ngậm và các sản phẩm thay thế nicotine khác. Cần thận trọng về vai trò giảm tác hại thuốc lá Tại Hội nghị COP11 của các bên tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá tại Geneva (Thụy Sĩ) tháng 11 vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vẫn giữ quan điểm phủ nhận vai trò giảm tác hại của các sản phẩm thuốc lá không khói có tiềm năng thay thế thuốc lá điếu truyền thống. Tuy nhiên, trong Báo cáo kỹ thuật số 1066 do nhóm nghiên cứu TobReg của WHO thực hiện vẫn khuyến nghị không nên cấm toàn diện các sản phẩm thay thế, ít gây hại hơn thuốc lá điếu truyền thống với tất cả người trưởng thành. Báo cáo này cũng cung cấp cơ sở khoa học, kỹ thuật để các quốc gia xây dựng chính sách kiểm soát phù hợp, nhất trong bối cảnh danh mục sản phẩm thuốc lá ngày càng đa dạng. Theo báo cáo kỹ thuật TobReg của WHO công bố ngày 14/11/2025, thuốc lá nung nóng là sản phẩm kém thu hút giới trẻ nhất. Vì vậy, TobReg hướng dẫn các quốc gia khi ban hành các chính sách kiểm soát cần hướng tiếp cận đa chiều, dù đặt giới trẻ ưu tiên nhưng cũng cần cân đối hài hòa với mục tiêu giảm tỷ lệ hút mới, cũng như thúc đẩy việc cai hoàn toàn thuốc lá điếu. Do vậy, tại COP11, hơn 50 nhà khoa học độc lập trong các lĩnh vực dược lý, độc chất học và y tế công đã công bố một loạt các luận điểm phản đối hướng tiếp cận của WHO. Cần ban hành hướng dẫn chính thức về “chuỗi nguy cơ”, phân loại một cách khoa học mức độ rủi ro giữa thuốc lá đốt cháy truyền thống và các sản phẩm không sinh khói như thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử hay thuốc lá ngậm. Đồng thời, mọi chính sách mới đều phải đi kèm yêu cầu áp dụng công nghệ xác minh độ tuổi nghiêm ngặt nhất nhằm bảo vệ thế hệ trẻ. Thực tế trên thế giới, New Zealand hiện chỉ còn 6,8% dân số hút thuốc lá điếu, một trong những tỷ lệ thấp nhất thế giới nhờ mô hình kết hợp giữa thuế thuốc lá điếu rất cao song hành cùng chính sách quản lý các sản phẩm không khói như là công cụ giảm tác hại. Khảo sát mới đây với hơn 30 nghìn học sinh lớp 10 tại New Zealand cho thấy, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên cũng giảm 50% chỉ sau 2 năm, cho thấy chính sách cân bằng giúp quốc gia này đạt mục tiêu kép về giảm tác hại của việc hút thuốc lá điếu và ngăn chặn giới trẻ. Ngược lại, tại Mexico tỷ lệ người hút thuốc lá vẫn ở mức 15,4%, cao gấp đôi so New Zealand dù được WHO đánh giá cao với lập trường mạnh mẽ về việc cấm hút thuốc lá của nước này. Dù áp dụng chính sách nghiêm ngặt, Mexico vẫn phải đối mặt với tình trạng chợ đen thuốc lá điện tử tràn lan, trong đó phần lớn thị trường bị chi phối bởi các tổ chức tội phạm, bao gồm cả băng đảng xã hội đen khét tiếng. Việc FDA đưa giảm tác hại thành nguyên tắc trọng tâm cho thấy xu hướng chính sách thuốc lá toàn cầu đang dịch chuyển sang cách tiếp cận dựa trên bằng chứng khoa học và phân tầng rủi ro. Với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đây có thể là gợi mở quan trọng để đánh giá lại các công cụ kiểm soát hiện có, đồng thời cân nhắc những giải pháp giúp người hút chuyển đổi sang lựa chọn an toàn hơn. Dù hướng tiếp cận nào được lựa chọn, mục tiêu cuối cùng vẫn phải là giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong liên quan đến thuốc lá, trên cơ sở bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách bền vững.   Việt Nam đã đạt nhiều tiến bộ quan trọng trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá với Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá được ban hành từ năm 2012 và không ngừng hoàn thiện các chính sách liên quan. Các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về nguy cơ sức khỏe do thuốc lá gây ra, cùng việc mở rộng các khu vực cấm hút thuốc, đã góp phần giảm dần tỷ lệ người hút thuốc trong xã hội. Bên cạnh đó, việc siết chặt kiểm soát quảng cáo, khuyến mãi thuốc lá nhằm hạn chế sự tiếp cận của người trẻ và nhóm dễ tổn thương cũng là bước đi chiến lược. Đồng thời, Việt Nam đang đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ cai nghiện và nghiên cứu ứng dụng các giải pháp giảm tác hại dựa trên bằng chứng khoa học, hướng tới mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng hiệu quả và bền vững hơn trong tương lai. Nguyễn Duyên