(sav.gov.vn) - Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế – xã hội mới đây, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ lo ngại trước tốc độ lan rộng của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trong giới trẻ. Các đại biểu Quốc hội đề nghị đưa các sản phẩm này vào danh mục cấm kinh doanh trong Luật Đầu tư (sửa đổi). Đề xuất này được đánh giá là phù hợp với tinh thần Nghị quyết 173 của Quốc hội và nhằm bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.
Đoàn Chủ toạ tại phiên họp. Ảnh: quochoi.vn
Sáng 27/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, các đại biểu Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). Một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm là đề xuất bổ sung thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh.
Đề xuất cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng để bảo vệ thế hệ trẻ
Theo phản ánh của các địa phương, các sản phẩm thuốc lá điện tử đang lưu hành chủ yếu theo đường nhập lậu, quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội và dễ dàng tiếp cận thanh thiếu niên. Không ít vụ việc học sinh phải nhập viện vì ngộ độc tinh dầu hoặc sử dụng sản phẩm trôi nổi không rõ nguồn gốc.
Nhiều đại biểu cho rằng nếu không kiểm soát ngay, Việt Nam sẽ phải đối mặt với một “thế hệ nghiện nicotine mới”, kéo theo gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế trong tương lai. Các biện pháp hiện hành, như xử phạt hành chính hay kiểm tra thị trường, còn chưa đủ sức răn đe.
Một số đại biểu đều bày tỏ sự thống nhất với việc ban soạn thảo đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh tại Điều 6 của dự thảo luật. Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) nhấn mạnh, việc bổ sung này được cử tri rất vui mừng và đánh giá là phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 173 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá 15, thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị trong Điều 6 của Luật Đầu tư (sửa đổi) cần viết đầy đủ hơn để đúng với tinh thần Nghị quyết 173, vì nội dung hiện tại chỉ là "kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng". Đại biểu đề xuất viết đầy đủ như sau: Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người, lý do là vì nếu chỉ cấm kinh doanh thì vẫn có thể đầu tư để sản xuất, làm kho chứa, hoặc vận chuyển.
Về Điều 152 quy định về chuyển tiếp, khoản 15, đại biểu Nguyễn Anh Trí bày tỏ lo ngại về việc Chính phủ quy định xử lý chuyển tiếp đối với dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu. Đại biểu đề nghị quy định thời gian chấm dứt chuyển tiếp ngay trong luật, chỉ khoảng 6 tháng và tối đa là 12 tháng. Đồng thời, cho rằng việc vẫn cho sản xuất để xuất khẩu là điều chưa phù hợp, vì "ở đâu cũng là con người, ở đâu cũng là nhân loại, tại sao cấm ở Việt Nam nhưng lại cho xuất khẩu".
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) phát biểu. Ảnh: quochoi.vn
Cần khung pháp lý rõ ràng, không để “vùng trống” quản lý
Các đại biểu đều nhấn mạnh mục tiêu chính của việc cấm là để bảo vệ thế hệ trẻ và trật tự xã hội. Thực tế đã cho thấy thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang nhắm vào nhóm trẻ dễ tổn thương. Đơn cử như: tỷ lệ học sinh từ 13 đến 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tăng từ 2,6% (2019) lên 8,4% (2023); đặc biệt, nhóm tuổi từ 13 đến 15 tăng từ 3,5% (2022) lên 7,2% (2023), tăng gần gấp đôi. Chỉ riêng trong năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo báo cáo tổng hợp từ gần 700 cơ sở y tế trên toàn quốc. Thực tiễn cho thấy thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thường được ngụy trang để trà trộn các chất gây nghiện và kích thích thần kinh mạnh, đặc biệt là tại trường học, nơi công cộng, khiến việc kiểm soát rất khó khăn.
Nhiều đại biểu đề nghị phối hợp liên ngành giữa Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Công an và lực lượng quản lý thị trường để kiểm soát nhập lậu, xử lý nghiêm các hành vi quảng cáo, bán sản phẩm cho người dưới 18 tuổi. Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông, giáo dục trong trường học để nâng cao nhận thức về tác hại của nicotine.
Kỳ vọng chính sách mạnh tay để bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Kết luận các ý kiến thảo luận, nhiều đại biểu nhấn mạnh bảo vệ thế hệ trẻ khỏi các sản phẩm chứa nicotine là nhiệm vụ cấp bách. Việc cấm tuyệt đối hoặc siết chặt quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cần được nghiên cứu toàn diện, có lộ trình nhưng phải thể hiện rõ quyết tâm của Nhà nước trong việc phòng ngừa tác hại thuốc lá.
Giải trình nội dung được các đại biểu Quốc hội quan tâm về cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và điều chỉnh phạm vi chất cấm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định không quy định các trường hợp loại trừ được phép thực hiện đầu tư kinh doanh loại hàng hóa này do chưa có cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và thực tiễn cụ thể. Dự luật lần này quy định cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, dự thảo có xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm Nghị quyết 173 của Quốc hội.
Lý giải về điều khoản chuyển tiếp này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 173 quy định cứng về việc dừng sản xuất, một số ít nhà máy (chủ yếu là của nước ngoài) đang sản xuất tại Việt Nam đã có nhiều đơn kiện. "Chúng ta quy định khi các nhà máy đang làm, đang sản xuất và xuất đi nước ngoài. Cho nên không còn con đường nào khác là phải có điều khoản chuyển tiếp cho mấy nhà máy trước đây họ đang làm, cho đến khi hết thời hạn phải dừng, còn chúng ta tuyệt đối không sản xuất mới", Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Khánh Linh